OHAL AYM'de

Olağanüstü hal (OHAL) ilânı sonrasında çıkarılan kanun hükmünde kararnameler (KHK) için iptal istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) gidilebilir mi?
Geçtiğimiz Cuma günü CHP, Hükümetin OHAL kapsamında çıkardığı 668 sayılı KHK'nın bazı hükümlerinin iptali için AYM'de dava açtı.
Siyaseten olaya baktığımızda, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında birlik ve beraberliği simgeleyen "Yenikapı ruhu" nun nane ruhuna mı dönüştüğü, sorusu akıllara gelebilir.
İktidar ve çevresinin tezi, OHAL kapsamında çıkarılan kanun hükmünde kararnameler için Anayasa Mahkemesi'ne gidilemeyeceği yolundadır.
Anamuhalefet ve muhalefetin bir kısmı da aksi görüşte, yani AYM'de dava açılabileceği düşünce ve iddiasındadır. Nitekim CHP, iddiasını anayasal yargıya taşıyarak davasını açmıştır.
Her iki tarafın gerekçelerine bakalım;
AKP: Anayasanın 148. maddesi olağanüstü hallerde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin iptali için AYM'de dava açılamayacağı hükmünü getirmiştir; bu nedenle dava açılamaz!
CHP: Anayasa Mahkemesi önceki yıllarda vermiş olduğu kararlarda OHAL kapsamında çıkarılmış iki KHK'yı anayasal sınırları aştığı gerekçesiyle iptal ederek emsal içtihat oluşturmuştur; AYM bu içtihat doğrultusunda iptal istemimizi değerlendirmelidir.
Hukukçuların da bir kısmı dava açılabilir derken diğer kısmı da açılamaz demektedir. Gerekçeleri de siyasilerin öne sürdükleri gerekçelerle örtüşmektedir.
Çeyrek yüzyıl önceki bir içtihat esas alındığında, AYM'nin bugünkü üyeleri aynı görüşü paylaşırlar mı, bilinmez. Ayrıca o dönemde Anayasa'da bireysel başvuru hakkı yoktu.
OHAL kapsamındaki KHK'ların şekil ve esas bakımından iptali için Anayasa Mahkemesi'nde dava açılamayacağını Anayasa'nın 148. maddesi hükme bağlamıştır.
Bu nedenle OHAL KHK'larının anayasaya aykırılığını AYM'de öne süremezsiniz. Anayasal yargı denetimi kapalıdır. KHK'ların öncelikli denetimi Meclis'tedir, yani yasamanın denetimi altındadır. KHK'lar Resmi Gazetede (RG) yayınlandıkları gün TBMM Genel Kurulu'nda görüşülür ya onay verilir yasalaşır, ya da değiştirilir veya reddedilir. Usul, olağan halde de olağanüstü halde de budur. TBMM'ne sunulmayan KHK'lar yürürlükten kalkar (Anayasa, madde: 91).
İşte TBMM'de onaylanarak yasalaşan KHK'lar için OHAL kapsamında dahi olsalar bunlar yasaya dönüştüğü için anayasal yargı süreci başlar ve AYM'de iptal davası açılabilir. Dava açma yasağı yasalar için değil OHAL KHK'ları içindir; yasalaştıktan sonra yargı denetimi işler.
Peki, OHAL kapsamındaki kanun kuvvetinde kararnameler için zarar görenlerin hiç mi hakları yoktur;
İzlenecek yol şudur:
İdari yargıda yani Danıştay önünde hak aramak, nihayetinde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunmak. Yine de sonuç alınamaz ise, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne gitmek.