Ölü yıldız "Tazmanya Canavarı"nın hala uzaya etkin enerji yaydığı belirlendi

CNN'nin haberine göre, astronomlar, "Tazmanya Canavarı"nın Eylül 2020'de tespit edilen ilk patlamasından sonra yıldızın ölümüne neden olan patlama kadar güçlü, kısa, parlak parlamalar tespit etti.

Söz konusu yıldızın ölümüne neden olan ilk patlamanın, giderek parlaklaşan bir yıldızın patlayarak kütlesinin çoğunu dışarı atması anlamına gelen tipik bir "süpernova" olmadığı, "Parlak Hızlı Mavi Optik Geçişi (LFBOT)" adı verilen nadir bir patlama türü olduğu belirtildi.

İlk defa 2018'de keşfedilen LFBOT'ların birkaç gün içinde azami parlaklığa ulaşarak söndüğü, süpernova parlamasının ise haftalar veya aylar sürebildiği ifade edildi.

Araştırmada, "Tazmanya Canavarı"na ait LFBOT'ye AT2022tsd adı verildiği ve Dünya çapında 15 teleskopla gözlemlendiği bilgisi yer aldı.

Araştırmanın başyazarı, Cornell Üniversitesi Astronomi Bölümü öğretim üyesi Anna Ho, yaptığı açıklamada, "Şaşırtıcı bir şekilde, beklendiği gibi istikrarlı bir şekilde sönmek yerine, kaynak (Tazmanya Canavarı) kısa bir süreliğine tekrar tekrar parladı. LFBOT'lar zaten tuhaf, egzotik olaylar ancak bu daha da tuhaftı. Daha önce herhangi bir süpernovada veya 'Hızlı Mavi Optik Geçişi'nde bu kadar hızlı ve aylar sonraki parlaklığı ilk patlama kadar güçlü bir ışık hiç görmemiştik. " ifadelerini kullandı.

Ho, 2,4 metrelik, Tayland Ulusal Teleskobu'na monte edilen yüksek hızlı kamera (ULTRASPEC) da dahil 15 gözlemevinin, 120 gün boyunca, 14 düzensiz ışık atımı izlediğini ve bunun muhtemelen LFBOT tarafından yayılanların sadece bir kısmı olabileceğini belirtti.

Bazı parlamaların sadece onlarca saniye sürdüğünü, bunların gökbilimcilere göre ilk patlamanın oluşturduğu bir yıldız kalıntısı yani yoğun bir nötron yıldızı ya da kara delik kaynaklı olabileceğini vurgulayan Ho, LFBOT'ları incelemenin, bir yıldızın yalnızca patlama ve kalıntıyla biten yaşam döngüsünden ziyade, ölümünden sonraki oluşumlar hakkında daha fazla bilgi sunabileceğini vurguladı.

Ho, ilk patlamanın, "kozmik felaketler için tamamen farklı bir yol olan" bir yıldızın kara delik ile birleşmesi gibi alışılmadık bir olay tarafından tetiklenmiş olabileceğine işaret etti.

Araştırmanın yazarlarından, Avustralya Swinburne Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Jeff Cooke da yaptığı açıklamada, "(LFBOT'lar), Güneş benzeri yüz milyarlarca yıldızdan oluşan bir galaksinin tamamından daha fazla enerji yayıyor. Bu muazzam miktardaki enerjinin arkasındaki mekanizma henüz bilinmiyor. Fakat bu örnekte, ilk patlama ve sönümlenmeden sonra güçlü patlamalar devam etti. Bunlar süpernovalarda olduğu gibi haftalar ya da aylar yerine, dakikalar içinde çok hızlı bir şekilde oldu." dedi.

Yüksek enerji üretimi ve kısa süreli patlamalar nedeniyle fiziğin sınırlarının zorlandığını belirten Cooke, hızlı patlama ve sönmelerin tüm bu enerjinin nispeten küçük bir kaynaktan üretildiğini gösterdiğini, bunun bir kara delik olması halinde maddelerin ışık hızına yakın bir hızla uzaya püskürtüldüğünü kaydetti.




AHMET ŞİMŞEK