Ördek sendromu

Pek çoğumuz suyun üzerinde dans eder gibi sakin sakin yüzen ördekleri seyredip hayran kalmışızdır. Hâlbuki ördek küçük ayaklarıyla suyla büyük bir mücadele vermektedir ama biz o kısmı görmemekteyiz. 

İlk olarak Amerika'daki Stanford Üniversitesi tarafından ortaya atılan ördek sendromu, sıkıntılı, kaygılı ve zor bir hayatları olmasına rağmen sanal âlemde güllük gülistanlık mutlu rahat bir hayat yaşadığı imajı vermeye çalışanlar için kullanılmaya başlanmıştır. 

İnsanlar gerçekten göründüğü kadar mutlu, zengin, başarılı, rahat ya da mükemmel mi? Cevabı hepimiz biliyoruz ki değiller. Buzdağının görünmeyen kısmında neler neler oluyor kim bilir! Sanal âlemde facebook'ta, Instagram'da tiktok'ta, WhatsApp durumlarında vs. mutluluk yarışına giren ördek sendromlu insanlar incelendiğinde, bu kişilerde bazı ruhsal rahatsızlıkların olabileceği tespit edilmiştir. 

İlk kez aileden uzakta yaşamak, sosyal baskıların artması, sosyal medyanın insanların üzerindeki mükemmel olma ve mükemmel görünme baskısı,   zahmetsiz ve kolayca mükemmelliğe ulaşma isteği gibi durumlar ördek sendromu için potansiyel riskler içerir. Ayrıca ailenin çok talepkar ve son derece rekabetçi olma eğilimi, mükemmelliğe yüksek değer verme ve hayal kırıklıkları, zorluklara karşı dayanıklılık konusunda deneyimsiz olma ördek sendromu için risk faktörlerdir.

Ördek sendromu ile depresyon ve anksiyete arasındaki olası ilişki göz önüne alındığında, bu risk faktörleri de varsa ördek sendromlu olmamız mümkündür.

Depresif veya endişeli bir ebeveyni olan kişilerin de bu bozuklukları geliştirmesi olasıdır.  Mükemmeliyetçilik, düşük benlik saygısı, olumsuz beden imajı, aşırı derecede kendini eleştirme ve olumsuz olaylarla uğraşırken sıklıkla çaresiz olmak da risk faktörlerdendir. Ördek sendromunun en sık nedenleri arasında sosyal medyanın genç yetişkinler üzerindeki baskısı vardır. Bu yüzden Z Kuşağı dediğimiz gençler en fazla risk taşıyan gruptur. Sanal âlemde gençlere örnek olan meşhurların mükemmel fizik görünümleri,  çok rahat ve lüks yaşantıları özellikle gençlerimizi bu sendroma itmektedir.

Ördek sendromu yaşam streslerine bir tepki olarak da gelişmiş olabilir.

Sözlü, fiziksel veya cinsel istismarın kurbanı olmak gibi travmalar, aile içi şiddete maruz kalma, sevilen birinin ölümü, okul sorunları, zorbalık veya akran baskısına maruz kalma, yoksulluk, topluluk şiddetine maruz kalma, sosyal izolasyon, ebeveyn çatışmaları, boşanma gibi nedenler yine ördek sendromu gelişmesine sebep olabilir.

Sınırlı fiziksel aktiviteye sahip, düşük okul performansı olan veya bir ilişkisini kaybeden çocukların depresyon, anksiyete ve dolayısıyla ördek sendromu geliştirme riski yüksektir.       

Sanal âlemde özenilecek hayat imajı verenlerin pek çok sorunlarla mücadele ettiğini bilmeliyiz. Sürekli sanal âlemde paylaşım yapan insanlar, paylaştığı imajın kendisiyle ne kadar benzeştiğini gözden geçirmelidir. Kendi gerçekleriyle uyuşmuyorsa bu ikiyüzlü sahtekâr paylaşımlardan vazgeçilmelidir. Çünkü bu durum duygularımızı ve psikolojimizi bozduğu gibi, gerçeklerden kaçmamıza ve gerçek hayatımızı gizlemek için insanlardan uzaklaşmamıza sebep olacağı için gitgide sadece sanal âlemde "yaşayan bir ölü" haline gelmemize neden olacaktır.