Osmanlı'da hüsni hat

Oğuzhan ATILGANYine bu mevhibe dolayısıyladır ki, onsekizinci yüzyılın meşhur hattatı Mustafa Râkım Efendi de, hüsni hat icâzetini daha oniki yaşında bir çocuk iken almıştır. Mustafa Râkım Efendi, böyle müstesnâ bir mevhibenin kadrini idrâk etmiş ve üstün gayretler ile de kısa zamanda san'atını daha ilerilere götürmeye muvaffak olmuştur. Neticede bu sahada öncekileri unutturacak bir seviye kaydetmiştir. Sayısız şaheserlerine ilâveten pâdişâh tuğrâlarındaki son ve mükemmel istif, onun eseridir. Diğer taraftan hat san'atında ilâhî mevhibenin yanında kulun gayret ve himmetinin de son derece mühim olduğu bir gerçektir. Bu hususta Râkım Efendi ile II. Mahmûd arasında geçen şu hâdise, pek mânâlıdır: II. Mahmud, şehzâde iken hattat Râkım Efendi'den ders almaya başlamıştı. Pâdişâh olduktan sonra da derslere devam etti. Hocasına son derece hayran olduğundan bir defasında habersiz olarak ziyâretine gitti. O an Râkım Efendi bir yazı üzerinde her şeyiyle teksîf olmuş bir vaziyette çalışıyordu. Sultan'ın geldiğini dahî farketmedi. Bu işin künhüne vâkıf olan II. Mahmud, hocasının çalışmasını bölmeden sessizce onu seyre koyuldu. Hayretle müşâhede etti ki, hocanın önünde yazdığı yazının aynısından odanın her tarafında birçok nüsha bulunmaktadır. Gayri ihtiyârî şaşırarak: " Hocam!" diye seslendi. Bu seslenişle Sultan'ı farkeden Râkım Efendi, başını yazısından kaldırdı ve toparlanarak: " Buyurunuz Sultanım!" dedi. Sultan sordu: "Hocam! Bir yazı için bu kadar çok mu çalıştınız?" Hattat Râkım cevap verdi: "Evet Sultanım!" Sultan tekrar sordu: "O eşsiz yazıları hep böyle mi yazarsınız?" Bu suâl üzerine Râkım, talebesi olan Sultan Mahmud'a âdetâ yeni bir ders sadedinde şu cevabı verdi: "Evet Sultanım! Yazacağım bir yazı için gördüğünüz gibi birçok kağıt harcarım. Aynı yazıdan sayısız istifler yaparım. Sonra içlerinden en güzelini seçerek onun üzerinde çalışır ve böylece en mükemmeli elde etmeye gayret ederim..." Osmanlı'da hat, işte böyle kudretli kâbiliyetler tarafından gelişmiş, neticede insanları hayret ve hayranlığa garkeden bir seviyeye ulaşmıştır ki, bunun müşahhas sayısız örneği elimizdedir.