Rusya ile ticarette 'doğal' açık

Rusya, Türkiye'nin en önemli ticari ortakları arasında bulunuyor. Türkiye, Rusya'ya, 1998 yılında 1milyar 348 milyon dolar, 1999'da 589 milyon dolar, 2000 yılında 644 milyon dolar, 2001 yılında da 923 milyon dolar ihracat yaptı. Rusya'dan ithalat ise 1998'de 2 milyar 152 milyon dolar, 1999'da 2 milyar 374 milyon dolar, 2000 yılında 3 milyar 887 milyon dolar, 2001 yılında da 3 milyar 436 milyon dolar oldu.

Rusya'dan ithalatta, doğalgaz, hampetrol ve akaryakıt önemli yer tutuyor. 2001 yılında, 3.4 milyar dolarlık ithalatın 1.4 milyar dolarını doğalgaz, 910 milyon dolarını da akaryakıt ve ham petrol oluşturdu.

Geçen yıl da bu ülkeden 3 milyar 389.6 milyon dolarlık ithalat yapılırken, ihracat 1 milyar 68.5 milyon dolar düzeyinde kaldı.

Türkiye, 1984 anlaşmasının işletilmesini istiyor

İki ülke arasındaki ticaretin dengeli bir şekilde artması açısından, 1984 yılında imzalanan doğalgaz alım anlaşmasının uygulanması büyük önem taşıyor. 1984 yılında imzalanan, ancak 1994'tenberi işlemeyen anlaşmada, Türkiye'nin doğalgaz karşılığında ödediği bedelin yüzde 30'unun Türk müteahhitlerinin bu ülkede üstlendikleri projelerin hak edişlerinin ödenmesinde kullanılması, yüzde 70'i ile deRusya'nın Türkiye'den mal alması öngörülüyordu.

Anlaşma kapsamında, her iki ülke yetkilileri, her yıl biraraya gelerek, doğalgaz hesabına istinaden ihraç edilecek malları ve miktarlarını belirliyordu. Ancak, Rusya'nın dışa açılma sürecinde ithalatını serbestleştirmesi, merkezi kurumlar yerine bütün kurumlara ithalat yetkisi tanıması, hesabın işleyişini zorlaştırdı. Döviz geliri elde eden kuruluşlar, istedikleri ülkelerle ve istedikleri şartlarda ithalat bağlantıları yapmaya başladılar. Bu durum, 1994'den itibaren hesabın işlemesini imkansız kıldı.

Söz konusu anlaşmaya göre, Türkiye, doğalgazın bedelini nakit olarak Rusya'ya ödüyor, Rusya, bu kaynaktan Türk müteahhitlerinin hak edişlerini ödüyor, ayrıca isterse mal alıyordu.

Türkiye, son yıllarda sistemin işlememesi üzerine, doğalgaz bedelinin Türkiye'de bir bankaya yatırılmasını, hak edişlerin ve ihracat bedellerinin bu hesaptan ödenmesini, mahsup sisteminin kurulmasını öneriyor. Ancak Rusya, nakit ihtiyacı nedeniyle bunu kabul etmiyor.

2012'de doğalgaz alım

bedeli 2.5 milyar dolar

Enerji çalışma grubunun toplantısı, Rusya ile ticarette bu ülkeninkrize girdiği 1998 yılından beri sürekli artan dış ticaret açığı sorunun çözümü açısından önem taşıyor.

Rusya'dan halen 12-14 milyar metreküp olan yıllık doğalgaz alım miktarının, Mavi Akım ile 2012'de 30 milyar metreküpe ulaşması bekleniyor. Bu durumda, sadece doğalgaz alım bedelinin, petrol fiyatları artmasa bile 2.5 milyar dolar düzeyinde olacağına dikkat çekiliyor.