Rusya'nın Doğu Anadolu siyaseti

Rusya Birinci Dünya Savaşı öncesinde başlattığı Ermeni koruyuculuğu siyasasını savaş döneminde de devam ettirir. Birinci Dünya Savaşındaki Ermeni siyasası savaş öncesi siyasasından farklıdır. Çünkü savaş döneminde üstlendiği koruyuculuk yalnız doğu Anadolu ile ilgili değildir. Savaş dönemi siyasasında "Nerede Ermeni varsa orası benimdir" düşüncesine dayanır. Rusya bu siyasası ilen de Kilikya'yı kastetmektedir.Savaş döneminde Rusya, Doğu Anadolu'da, Ermeni çetelerinin yardımı sayesinde işgaller yapıp yerleşmeye başlayınca, Ermeni siyasasında değişiklik yapar. İşgal ettiği yerlerde Ermeni nüfuzu çoğunluğu yerine, Müslüman halkın çoğunluğunu tercih eder. Çünkü İngiltere ve Fransa, Doğu Anadolu da Ermeniler üzerinde kendi çıkarlarına göre de bir siyasal yapılandırma düşüncesindedirler. Eğer, Ermeni nüfuz çoğunlukta olursa, onlar batılı devletlerin desteği ile muhtariyet elde edebilirlerdi. Ama nüfuzun çoğunluğu Türk, Kürt ve Çerkez olursa Rusya doğuda egemenliğini devam ettirebilirdi.Rusya savaş döneminde Doğu Anadolu'da işgal ettiği topraklarda siyasasını, Ermenilerin, Müslüman halka zulümlerini önlemek için, İslamları himaye etme esasına dayanır. Bunun neticesinde, Ermeni nüfuz yerine Müslümanların nüfusunu koruma yönüne gitmiştir. Ayrıca Ermenilerin Müslüman halka uyguladığı katliam hareketi Rusya'nın bu siyasasını güçlendiriyordu. Açıkçası Rus siyasasını haklı gösteriyordu.14 temmuz 1915 tarihinde Açmiyazin Katogikos'u V. Keork'un hazırladığı raporunu 15/7/1915 günü genel vali Vorontzof'a gönderir. Bu raporda şunlar yazılıdır: "Ermeniler, Rus Ordusunu sevinçle karşıladılar. Ermeni gönüllüleri onlara her türlü hizmette bulundular. 1877-1878 savaşında da böyle yapmışlardı. Bugün Rus egemenliğindeki topraklarda Ermenileri rahatsız eden bir yön kalmamıştır. Yalnız General Apasiyev'in yönettiği bölgede Ermenilere karşı kötü davranılmaktadır. Türkiye Ermenistan'ın bu bölgesinde tagallübe, tahakküme karşı yalnız Ermenilere muavenet ve himaye gösterilmekle kalınmıyor. Bilhassa Hıristiyan ahalinin himayesine ait her müracaat tahkir ile mukabele görüyor ve bu da halka karşı Kürt Aşiret reislerinin, Çerkeslerin cezasız kalan zulümlerini mütamadiyen tatbik etmelerine sebep oluyor."Temmuz 1915'de Ruslar yeni Ermeni milisleri kurmak işini, eskiler arasında intizam kuruluncaya kadar durdurulur. Bunun sebebi aşağıdaki belgeden çok iyi anlaşılır: "Ordu kumandanı, başkumandana arz eder: General Nikolayef, Van'dan bildiriyor: Çalınmış ganaimi götüren Ermeni gönüllülerini bırakmayan askerlerimize, bu gönüllüler tarafından ateş edilmiştir. Bundan başka gönüllüler tarafından bir çok şakavat ve yağma yapılmıştır. Bu cinayetlere son vermek için Van'da bir divan-ı harp teşkil edilmiştir".Ruslar Ermeni milisleri ile beraber savaşarak Osmanlı kuvvetlerini yendikten sonra Beyazıt'ta, Van'da Türk ve Kürtleri katlediyorlar. Daha sonra emperyalist amaçlarına göre Türk ve Kürt'leri kullanabilmek için, Ermenileri cezalandırıyorlar. Türk ve Kürtlere iyi davranarak, kendilerini bir kurtarıcı göstererek sevgilerini kazanmak istiyorlar. Bu pislik kokan siyaset neticesinde Türk ve Kürtler ile, Ermeniler birbirlerine düşman oluyorlar. Şaşılacak bir şey ama emperyalizm oyununu halen devam ettiriyor.