Saddam'ın CIA; CIA'nın Saddam ile dansı...

Önce tespitimizi yapalım: ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) ile Saddam arasında 45 yıldır "gel-git"li bir ilişki bulunuyor. Saddam, aslında kimse ile dost kalabilecek bir karaktere sahip değil. Aşağıda anlattığımız hayatına dair kesitlerden de bunu çıkarabilmek mümkün... CIA ile ilişkileri de bu eksen de olmuştur. İşine gelmiştir Washington'un dümen suyuna girmiş; işine gelmiş Sovyetler Birliği ve onun halefine sığınmıştır. Ancak CIA, Irak Başbakan Yardımcısı Tarık Aziz ( Kendisi Hıristiyan'dır) gibi bir kaç muhbiriyle Saddam'ı her zaman gözaltında bulundurmuştur.

Ortadoğu'nun çizgisini

değiştiren adam

Saddam Hüseyin, babasının ölümünden bir kaç hafta sonra, 1937'de Başkent Bağdat'a 160 kilometre mesafedeki Tikrit'te çiftçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gözlerini açtı. Keşke açmasaydı! Rivayete göre üvey babası ona "haşin" davrandı. Saddam, amcası Hayrullah Tulfa'nın evinde daha fazla sevgi bulmuştu. Sonraları bu sevgi nedeniyle amcasının kızı Sacide ile hayatını birleştirecekti.

İlkokuldan sonra, 1950'lerin başlarında eğitimini sürdürmek için Bağdat'a gönderildi. Bu yıllarda, Irak ismen İngiltere'den bağımsız olsa da, Batı yanlısı "küçük bir monarşik azınlık" tarafından yönetiliyordu. Tüm muhalif partiler yasaklanmıştı, komünistlerin egemen olduğu siyasal yaşam etkin bir şekilde yeraltına itilmişti. Saddam, 1955 yılında Suriyeli Hıristiyan Mişel Eflak'ın CIA desteğinde kurduğu Baas Partisi'ne katıldı. O zamanlar Baas'ın sadece 300 üyesi vardı.

CIA, Irak'ta etkin oluyor

1958'de Batı destekli "eski rejim" darbe sonucu yıkılınca Komünistler Irak'ta kısa bir iktidar dönemi yaşadılar.

Ancak Baascılar ve Nasırcılar (Dönemin Mısır Devlet Başkanı Nasır'ı destekleyenler), komünistlere karşı sert çıktılar. Bunlar muhafazakarlar ve dini liderlerle işbirliği yaparak, komünistlere karşı bayrak açtılar. 1950'li yılların sonları ve 60'lı yılların başlarında, Baas üyeleri Bağdat sokaklarında şüpheli komünistlere ve komünist sempatizanlara saldırarak varlıklarını hissettirdiler.

7 Ekim 1959'da Saddam ve bir grup Baascı "düzenbaz", 1958'de darbeyle krallığı yıkan Devlet Başkanı Abdülkerim Kasım'a suikast teşebbüsünde bulundular. Bu suikast girişimi CIA destekliydi. General Kasım, radikal değildi fakat eylemi, kitlelerde devrimsel heyecan uyandırmıştı ve Irak Komünist Partisi'nin ülkedeki etkisini artırmıştı.

1959 Nisan'ında, dönemin CIA Başkanı Allen Dulles, Kongre'de yaptığı konuşmada Iraklı komünistlerin ülkeyi "ele geçirmek" üzere olduklarını ve Irak'ta durumun "dünyanın bugün en tehlikelisi" olduğunu ilen ediyordu. Gerçekte Kasım, tarafsız olmaya çalışmıştı ve komünistlere kurduğu hükümette "resmi temsil" imkanı vermemişti. 1958 darbesinden kısa bir süre sonra, ABD Genelkurmayı Irak'ın ABD ve Türkiye tarafından işgalini öngören bir plan tasarladı. Rivayete göre, Sovyetler'in Irak'ın yanında yeralacağını ilan etmesi ABD'yi geri adım atmaya zorladı.

ABD peşmergelere oynuyor

Fakat ABD, 1960'da özerklik için mücadele eden Mesut Barzani'nin babası Molla Barzani'nin peşmergelerini desteklemeye başladı. CIA Kasım'a karşı 1963'te başarısız bir suikast girişimi daha tertip etti. General Kasım, ABD aleyhinde çalışmaya devam etti. Batı'daki güçlü petrol şirketlerinin gücünü nispeten azaltan OPEC'in (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı) kurulmasına katkı sağladı. Kasım, 1962'de Irak'ın petrollerini çıkarmak için milli bir petrol şirketi kurdu.

General Kasım, 1963'de Fransız Le Monde gazetesine verdiği demeçte, Washington'dan "tavrını değiştirmesi için nota" aldığını söyledi. Kasım, notaya uygun davranmadığı takdirde, ABD Irak'a karşı müeyyide uygulayacaktı.

Kasım, bu ifadelerinden bir kaç gün sonra devrildi, ardından da idam edildi. Binlerce komünist de katledildi. ABD Dışişleri Bakanlığı, o zaman basına verdiği brifingde, yeni rejimden ve ABD şirketlerinin çoğunluk hissesine sahip oldukları Irak petrollerinin millileştirilmemesinden memnuniyet duydukları dile getirildi.

Saddam, 1963'teki Baascı-Nasırcı darbenin ardından Mısır'dan Bağdat'a döndü. Saddam, Bağdat'ta Baas Partisi'nin Suriyeli Hıristiyan kurucusu Michel Eflak'ın dikkatini çekti. Eflak, Saddam'ı 1964'te partinin sivil kanadını organize etme işiyle vazifelendirdi. Saddam, aile bağlantıları nedeniyle partinin askeri kanadındaki üst düzey isimlerle de irtibatlıydı. General Ahmed Hasan el-Bekr de bunlardan biriydi.

CIA bir kez daha destekledi

1968'deki darbe Baas'ı iyice iktidara ve Bekr'i de devlet bakanlığına taşıdı. Saddam, Partinin "devlet mekanizması ve ordu" üzerindeki hakimiyetini perçinleştirmek için çalıştı. 1969'da Baas Partisi Genel Sekreteri yardımcılığına ve Irak Devlet Başkanı yardımcılığına yükseldi. Yaşı 32 idi.

Saddam Hüseyin, 1970'li yıllarda El-Bekr ile yakın ittifak kurarak ve "rejim ordusu" konumundaki Cumhuriyet Muhafızları üzerindeki etkinliğini artırdı. (Cumhuriyet Muhafızları, Roma İmparatorluğu'ndaki imparatorun korumaları "Praetorlar" emsal alınarak kurulmuştu.)

Kendine yakın olan "iç çevrenin" dışında kimseye güvenmedi. Bu "iç çevre" Tikrit'teki yakın akrabalarından oluşuyordu. Saddam halk arasında asla karizmatik bir kabul görmedi, fakat gösterişli ve kendini öven ifadelerle dolu olmasına rağmen etkili konuşmalarıyla tanındı.

CIA ile hatlar kopuyor

Irak, daha sonra Sovyetler'e yöneldi. Sovyetler Birliği ile 20 yıllık dostluk anlaşması imzalandı. Bu süreçte Irak'taki komünistler de, Baas Partisi'ne katıldı. Sovyetlerin petrol uzmanlığı Irak'ın güneyindeki petrollerin işletilmesine katkı sağladı.

Saddam Hüseyin ve maiyeti, ülkenin zengin petrol yatakları üzerinde egemenliği ele geçirmede başarılı oldu. Komünistlerle ittifak Saddam'a, katı muhalifleri konumundaki Kürt peşmergeleri gemlemek için "hayat öpücüğü" sağladı. Kürt isyanları 1975'te Saddam ile İran Şahı arasında imzalanan Cezayir Anlaşması ile sona erdirildi. Bu süreçte de CIA devredeydi.

O yıllarda ABD'de Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Henry Kissinger, (hala ABD derin devletinin önemli isimlerinden biridir) İran'ın ezeli düşmanı Irak'ta özerklik için savaşan Kürtlere askeri destek sağladı. 16 milyon dolarlık askeri yardımın amacı, -Kürtler bunu bilmiyordu- Kürtlere özerklik sağlamak değildi, aksine Irak'ın kaynaklarını eritmek ve böylece İran'a tehdit oluşturmasının önüne geçmekti.

CIA'nın 1974 tarihli şu bilgi dikkat çekicidir: "Bizim gibi İran'da 'çıkmaz' bir politikadan yarar gütmektedir. Çıkmaz politika ne demek? Kürtlerin Irak'ın kendilerine bahşettiği yarı-özerkliği reddetmeleridir. Ne İran ne de ABD, şu ve bu şekilde meselenin çözülmesini istemektedir."

Barzani oyuna getiriliyor

1975'te, petrol yukarıda da değindiğimiz gibi İran'ı ve Irak'ı biraraya getirdi. ABD, bir kez daha Kürtleri yüzüstü bırakmıştı, Baba Molla Barzani, bu kritik noktada, Kissinger'e yardım için yalvarıyorlardı ama Kissinger onların ricalarını gözardı etti. Kürt kuvvetleri biçildi; yüzlerce lideri idam edildi. Üstelik 1976'da Kürt gruplar ikiye bölündü: Celal Talabani, Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni kurmuştu.

CIA yine devrede

Saddam, CIA'nın desteğinde 1979'da Devlet Başkanı oldu. İlk olarak, Baas Partisi içindeki en yakın müttefiklerini saf dışı bıraktı. Bir kaç komplo ile birlikte bütün müttefiklerini idam sehpasına gönderdi. Artık tek adam olmuştu...

Saddam, iktidar dizginlerini tümüyle ele geçirdikten sonra, ABD'nin de dayatmasıyla Eylül 1980'de İran İslam Cumhuriyeti'ni işgale yeltendi. Başlangıçta zaferler kazandı ancak İran kuvvetleri "çetin ceviz" çıkmıştı. Savaş sırasında, Saddam ABD'den yüklü miktarda askeri malzeme, istihbarat ve askeri eğitim aldı. Diğer Batı ülkeleri de onu destekledi. Sovyetler de... İran'a karşı kimyasal silah kullandı. Dünyanın 'gık'ı çıkmadı... 1988'de bunu Halepçe'de de yaptı. Saddam kendisini 80'lerde "ilahlaştırdı". "Büyük Lider"in resimleri her yerde görülüyordu. Binalar, varoşlar, ve anıtlara onun ismi verilmişti.

Saddam için dost yoktur

Saddam Hüseyin için bugün dost olan bir gün sonra düşman olabiliyordu. Nitekim, İran'a karşı 8 yıl süren savaştan sonra; ona 40 milyar dolar borç veren Kuveyt, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne karşı "ağır ifadelerle" saldırıya geçti. Amacı İran savaşı boyunca aldığı 40 milyar doların üstüne yatmaktı. Kuveyt ve diğerleri bunu kabul etmedi. Saddam,. 1959'da CIA'nın desteğiyle suikast düzenlediği General Kasım'ın tezine yapışmıştı. Kuveyt'in Irak'ın parçası olduğunu iddia ediyordu. Gerçi, Kuveyt'i Irak'tan İngilizler koparmıştı. Ancak Ortadoğu'nun bütün haritasını yapanlar da onlardı... Bir kez harita değiştirildi mi, durum Batı için karmakarışık hal alırdı. Nitekim ABD buna izin vermedi ve Körfez Savaşı 17 Ocak 1991'de başladı. Bu tarihten itibaren Sadam ile CIA arasında ilişkiler nasıl seyretti? Bu belirgin değil... Bilinen bir şey var. Saddam'ın etkin olduğu bir Irak'ta ABD hep kazanıyordu, Irak halkı ve İslam dünyası hep kaybediyordu.

Saddam nerede?

Saddam Hüseyin'in şu anda nerede olduğu yüzde yüz belli değil... ABD, Usame bin Ladin gibi onu da rahat bıraktı. Usame de bir zamanlar Saddam gibi CIA'ya çalışmıştı. ABD, yine eski ajanlarına iyi muamele etmişti.

Güçlü ihtimal şu: 6 Nisan'da Rusya'nın Bağdat Büyükelçisi Vladimir Titorenko, Bağdat'tan ayrıldı. Neden? Belli değil... Çünkü Rusya'nın Bağdat Büyükelçiliği tümüyle boşaltılmamıştı. 12 diplomat hala orada. Saddam Hüseyin, oğulları ve yakın yönetim çevresi de Rus konvoyu ile birlikte Irak'ı terketti. Konvoya Amerikalı işgalciler ateş açtılar ama ileri gitmediler. çünkü emir böyleydi... Ekip, Suriye üzerinden Rusya'ya geçti. Bu ihtimale göre, Saddam şu anda Moskova'da bulunuyor.

Saddam, CIA ile de anlaşmıştı. Canının bağışlanması ve birtakım ayrıcalıklar karşılığında, Cumhuriyet Muhafızları'na Bağdat'a girerken işgal kuvvetlerine direnmemeleri konusunda talimat verilmişti. Amerikan askerlerinin tek kurşun atmadan Bağdat'a girmelerinin sırrı bu... Bunu kimse beklemiyordu. Araplar da, Saddam'ın 'sözle' koruduğu Filistinliler de, dünya da... Bağdat içten fethedilmişti. Şimdi Irak halkı yeni bir kurtuluş ordusu kurar mı? Onu zaman gösterecek... Ama Hazreti Ali ve oğlu, peygamber torunu Hazreti Hüseyin'in şehit edildiği Irak topraklarının geçmişinde böyle bir direniş hamlesi yok... Bir ilk? Belki...

Ama çok zayıf ihtimal...