(dünden devam…)
Prof. Dr.
Haydar Baş, "Büyük İslam İlmihali: Namaz" isimli eserinde sehiv secdeleri bahsine şöyle devam ediyor:
"- Bir rekâttaki iki secdeden ikisi de yanılarak öne alınsa, önce iki secde ve ondan sonra rükû yapılmış bulunsa, bu halde farz olan tertibe riâyet için tekrar rükû ve ondan sonra secdelere gidilir. Bu tekrar ve iadelerden dolayı da namazın sonunda sehiv secdeleri yapılır.
- Namazın rekâtlarından birindeki iki secdeden biri yanılarak terk edilip ondan sonraki rekâtın veya kade'nin sonunda hatırlansa, bunun geciktirilmesinden dolayı namazı iade gerekmez, hemen o secde kaza edilir. Eğer son oturuşta iken hatırlansa, bu secde yapılır ve ondan sonra bu oturuş (kade) iade edilir. Ondan sonra da sehiv secdeleri yapılır. Bu durumda son rekâtta beş secde ile üç kade bulunmuş olur. Çünkü bir rekâtta iki secde vardır. Böyle tekrarlanan bir rüknün kısmen sonraya bırakılması, farzı terk etmek sayılmadığından namazın iadesini gerektirmez.
- Herhangi bir namazın bir rüknünü tekrar etmek, sehiv secdelerini gerektirir. Bir rekâtta iki defa rükû veya üç defa secde yapılması gibi.
- Birinci ve ikinci rekâtlarda Fatiha'nın tekrarlanarak okunması veya arka arkaya okunması veya rükû, secde ve teşehhüdde Kur'an okunması da böyledir. Fakat üçüncü veya dördüncü rekâtlarda Fatiha'nın iki defa okunması veya bunlarda Fatiha ile beraber başka bir sûrenin de okunması yahut yalnız başka bir sûrenin okunması sehiv secdelerini gerektirmez. Çünkü bu takdirde bir vacib terk edilmiş veya geciktirilmiş ve Kur'an da meşru olan yerin başkasında okunmuş olmaz.
- Namazda Fatiha'dan önce başka bir sûre bir harf olarak dahi yanılarak okunsa, iade edilerek önce Fatiha, sonra da o sûre okunur. Namazın sonunda da sehiv secdeleri yapılır. Bu sırada işinde yapılan noksan rükû halinde bile hatırlansa, kıyama dönülerek iadesi gerekir. Fakat bir namazda okunan bir sûrenin altında bulunan sûre okunmak istenirken üstündeki sûre okunsa, bundan dolayı sehiv secdeleri gerekmez.
- Bir kimse namazda, Fatiha okuyup okumadığında şüphe ederse eğer henüz başka sûre okumamış ise, Fatiha'yı okur. Fakat başka sûre okumuş ise, artık Fatiha'yı okumaz. Çünkü sûrenin Fatiha'dan sonra okunması meydandadır. Bununla beraber namaz kılanın bir görüşü varsa ona göre hareket eder.
- Bir kimse, ilk rekâtlarda birer sûre okuyup da Fatiha'yı okumamış bulunduğunu secdeye vardık-tan sonra hatırlarsa, son rekâtlarda Fatiha'yı iade etmez. Çünkü son rekâtlarda zaten Fatiha okunacaktır. Bir rekâtta iki Fatiha okunması ise, meşru değildir. Hasan ibn-i Zeyyad'a göre, son rekâtlarda Fatiha kaza edilir.
- Dört veya üç rekâtlı farz namazların ilk iki rekâtında Fatiha'dan sonra birer sûre veya bir miktar âyet eklenmemiş olsa, bu sûre veya âyetler üçüncü ve dördüncü rekâtlarda Fatiha'dan sonra ilâve edilirse bu namaz cemaatle kılınan bir akşam veya yatsı namazı ise, üçüncü ve dördüncü rekâtlarda hem Fatiha, hem de ilâve edilecek sûre âşikâre olarak okunur. Çünkü bir kıyamda olan kıraat birdir; bunun bir kısmı gizli olarak, bir kısmı da âşikâre olarak okunamaz.
2- Vacibin terkinden yahut geciktirilmesinden dolayı sehiv secdesi gerekir.
- Vitir namazında rükûdan sonra Kunut duasının unutulduğu hatırlanmış olsa, artık onu okumak için geri kıyama dönülmez. Rükûdan sonra okunması da gerekmez. Çünkü yeri kaçırılmıştır. Rükû halinde hatırlandığı halde de okunması gerekmez. Sahih olan rivâyet böyledir. Bununla beraber okunsun veya okunmasın, her iki halde de sehiv secdeleri gerekir. Kunut tekbirini unutup yapmamak, bir görüşe göre sehiv secdesi gerektirir, bir görüşe göre de gerektirmez.
- Farz bir namazda ikinci rekâttan sonra oturulmayıp da üçüncü rekâta yanılarak kalkmaya yeltenenin kalkışı oturmaya yakın ise, oturur, sehiv secdesi gerekmez. Fakat doğrulması kıyama yakın ise, kalkar ve ondan sonra sehiv secdelerini yapar. Çünkü bu durumda vacib olan birinci oturuş terk edilmiştir. Abdullah b.Mâlik b. Buhayne (r.a.)'dan; "Peygamber (s.a.a.) öğle namazının ikinci rekâtında oturmadan (kıyama) kalktı. Namazını bitirdiğinde, iki secde yaptıktan sonra selâm verdi." (Mâlik, Salât No.65-66,s.96-7; Buhârî, Ezân 146-147,I,201-2; sehv 1,II,65; sehv 5/2, II,67; eymân ve'n-nüzûr VII,226; Müslim, Mesâcid 85-87,s.394; Tirmizî,No.391; Ebû Dâvud,No.1034-5; Nesâî,tatbîk 106,II,244; sehv 21/1-2,III,19-20; sehv 28,III,34; İbn Mâce,No.1206-7).
Mâlik (r.a.)'dan; Bana ulaştığına göre Allah Resûlü (s.a.a.) şöyle buyurmuş: "Şüphesiz Ben sünnet koymak için unutturulurum." (Mâlik, Muvattâ'da sehv 2, s.100).
Sünnet namazlarda ikinci rekâtın arkasında oturulup da Tahiyyat okunmadığı üçüncü rekâtta hatırlanırsa bakılır: Eğer bu üçüncü rekât daha secde ile bağlanmamış ise, oturmaya dönülür, eğer secde ile bağlanmışsa, dönülmez. Diğer bir görüşe göre, secde ile bağlansın veya bağlanmasın, artık oturmaya dönülmez. Her iki durumda da sehiv secdeleri yapmak gerekir." (devam edecek…)
