Sehiv (yanılma) secdeleri-III

(dünden devam…)

Prof. Dr. Haydar Baş, "Büyük İslam İlmihali Namaz" eserinde sehiv secdesi hakkında verdiği bilgilere şöyle devam ediyor: 

- Dört rekâtlı farzlarda ikinci oturuş yapılmaksızın beşinci rekâta kalkılacak olsa, henüz beşinci rekât için secde edilmedikçe oturuşa dönülür. Teşehhüdden sonra selâm verilip sehiv secdeleri yapılır: Çünkü farz olan son oturuş geciktirilmiştir. Bu geciktirme ise, vacibi terk sayılır. Fakat beşinci rekât için secde yapılmış olursa, bu namaz nafileye dönmüş olur. Artık buna bir rekât daha ilâve edilir ve tam altı rekâtlı bir nafile namaz kılınmış olur. Sahih olan görüşe göre, bu durumda sehiv secdesi gerekmez. 

Bu mesele İmam Azam ile İmam Ebû Yusuf'a göredir. İmam Muhammed'e göre, beşinci rekâtın secdesinden baş kaldırılınca, namaz tamamen bâtıl olmuş olur.

- Bir vacibin yanılarak geciktirilmesi de sehiv secdesini gerektirir. Dört rekâtlı, bir farz namazın son oturuşunda selâm vermeden yanılarak ayağa kalkılsa, hemen oturuşa dönülüp selâm verilir ve sehiv secdesi yapılır. Fakat beşinci rekât için secdeye varılmış olunca, buna bir rekât daha ilâve edilir. Bu durumda önceki dört rekât ile farz tamamlanmış olur. Diğer iki rekât da nafile sayılır. İstihsan olarak da sehiv secdeleri yapılır. 

Akşam namazında ikinci oturuştan sonra bir dördüncü rekâta, sabah namazında da oturuştan sonra bir üçüncü rekâta kalkılması da bu hükümdedir. Onun için bunlara eklenen ikişer rekât da, nafile olmuş olur:Bu hareketler kasıtlı olarak yapılmadığı için mekruh sayılmaz. Tercih edilen görüş budur.

- Birinci oturuşta (kade'de) teşehhüd miktarından fazla oturulup üçüncü rekâta kalkmanın geciktirilmesi sehiv secdesini gerektirir. Dört veya üç rekâtlı farz ve vitir namazlarında birinci oturuştan sonra yanılarak, "Allahümme salli alâ Muhammedin ve alâ âl-i Muhammed" denilmesi, İmam Azam'dan bir rivâyete göre de, bu teşehhüdden sonra bir harf bile ziyade edilmesi sehiv secdelerini gerektirir. Fakat son oturuşlarda teşehhüdden sonra Kur'an okunması, dua edilmesi ise sehiv secdelerini gerektirmez. Çünkü bu oturuş dua ve hamd yeridir. Kur'an ise hem duayı hem de hamdi kendisinde toplar. Namazda zikirlerin, duaların ve teşehhüdün (Tahiyyat'ın) âşikâre okunması da sehiv secdelerini gerektirmez.

Namaz içinde bir rükün yerine getirilecek kadar düşünceye dalınsa, başlangıç (iftitah) tekbirini aldım mı, almadım mı diye o kadar düşünülse de, sonra tekbir alındığı hatırlansa veya alınmamış olması sanılarak tekrar bir tekbir daha alınsa, sehiv secdesi gerekir. 

Yine, üç rekât mı, dört rekât mı kıldığında şüphelenip durulsa veya Fatiha okunduktan sonra hangi sûrenin okunacağı üzerinde düşünülse, yine sehiv secdeleri gerekir. Çünkü bu durumlarda vacib geciktirilmiş olur.

Farz namazların son üçüncü ve dördüncü rekâtlarında yanılarak sükût edilip Fatiha veya başka bir sûre okunmaması sehiv secdelerini gerektirir. 

3- Bir vacibin değiştirilmesinden ötürü sehiv secdesi gerekir.

- İmamın âşikâre okuması gereken âyetleri gizlice okuması veya gizlice okunacak âyetleri âşikâre okuması gibi… Âşikâre okumanın en az derecesi, başkasının işiteceği miktardır. Gizlice (hafiyyen) okumanın en aşağı derecesi de, yalnız okuyanın işiteceği miktardır.

- Gizli okunacak yerde, Fatiha'nın çoğu yanılarak âşikâre okunsa, geri kalanı yine gizlice okunur. Aksine olarak âşikâre olarak okunacak bir namazda Fatiha'nın bir kısmı gizli okunup ondan sonra âşikâre okunacağı, hatırlansa, Fatiha yeni baştan âşikâre okunur. Fakat diğer bir görüşe göre, Fatiha yeniden okunmaz, yalnız geri kalan kısım âşikâre okunur. Tek başına namaz kılanın âşikâre veya gizli okumasından dolayı, tercih edilen görüşe göre, sehiv secdesi gerekmez. Ancak öğle namazı gibi gizli okunacak yerde kasden âşikâre okursa, günah işlemiş olur.

- Tek başına namaz kılanın gündüzün kılacağı nafile namazlarda âşikâre okuması mekruhtur." (devam edecek…)