Sehiv (yanılma) secdeleri-IV

(dünden devam…)

Prof. Dr. Haydar Baş, "Büyük İslam İlmihali: Namaz" eserinde sehiv secdesi ile ilgili bilgilerini şöyle tamamlıyor:

"- İmam sabah namazında Fatiha sûresini sehven gizlice okuyup sonra hatırlasa, ekleyeceği sûreyi âşikâre okur, Fatiha'yı iade etmez. Kılınan namazların rekâtlarının sayısında şüpheye düşüldüğünde:

- Bir kimse, kıldığı bir namazın rekâtlarında şüphelenirse eğer bu şüphe kendisine ömründe ilk kez olmuşsa, o namazı yeniden kılar. Fakat bir kaç defa olmuşsa araştırır ve kanaatine göre hüküm verir. Namazı yeniden kılması icab etmez. Araştırmada kalbin şahidliği yeterlidir.

Örneğin; sabah namazını kılarken bir rekât mı kıldım, iki rekât mı diye şüphelenip de bir rekât kılmış olduğuna kalben hüküm verse, ihtiyaten buna bir rekât daha ilâve eder. Bu husustaki tereddütlerinden dolayı da sehiv secdeleri yapar. Aksine olarak iki rekât kılmış olduğuna hüküm verdiği takdirde oturur. Teşehhüdden ve selâmdan sonra sehiv secdelerini yapar. Hiçbirine karar veremediği takdirde de, az olanı esas alır; çünkü az olanda kesinlik vardır. Bu durumda bir rekât daha kılar; ancak bu takdirde şüphelendiği rekâtın sonunda oturur. Ondan sonra kalkıp o bir rekâtı kılar. Çünkü önce iki rekât kılmış olması ihtimali vardır. Bu takdirde de namazın sonunda sehiv secdelerini yapar.

- Dört rekâtlı bir namaza başlamış olan kimse, kıldığı rekâtın birinci rekât mı, ikinci rekât mı olduğunda şüphe edip bir tarafı seçemezse, kendisini bir rekât kılmış sayar ve her bir rekâtın sonunda ihtiyat olarak bir kere teşehhüd miktarı oturur; bu şekilde dört defa kade yapılmış olur. Çünkü birinci sayılan rekâtın ikinci ve üçüncü Sayılan rekâtın dördüncü rekât olması ihtimali vardır. 

Bir kimse kıldığı rekâtın ikinci rekât mı, üçüncü rekât mı olduğunda şüphelense, sahih olan görüşe göre, bu rekâtın sonunda oturmaz. Bir tarafı tercih edemezse, bunu ikinci rekât sayar. Geri kalan rekâtları da tamamlar. Akşam namazı ile vitir namazı bu hükmün dışındadır. Bu şüphelenme bu namazlardan birinde olsa, oturmak gerekir. Çünkü şüphelenilen rekâtın üçüncü rekât olması muhtemeldir. Bu halde teşehhüdden sonra bir rekât daha ilâve edilir. Çünkü şüphelenilen rekâtın ikinci rekât olması da mümkündür. Bunların sonunda da sehiv secdeleri yapılır. 

- Dört rekâtlı namazlarda, kılınan rekâtın dördüncü rekât mı, beşinci rekât mı olduğunda ve sabah namazında kılınan rekâtın ikinci rekât mı, üçüncü rekât mı olduğunda, akşam ile vitir namazlarında da kılınan rekâtın üçüncü rekât mı, dördüncü rekât mı, olduğunda şüpheye düşülse, sonunda oturulur ve teşehhüdden sonra kalkılıp bir rekât daha kılınır. Çünkü bu rekâtların üçüncü, dördüncü veya beşinci rekât olması muhtemeldir. O halde ilâve edilen birer rekât ile fazla olan miktar nafile olmuş olur. Sonunda da sehiv secdeleri yapılır. Bu şüphe, kıyam veya rükû veya rükûdan kıyama geçiş halinde olduğuna göredir.

Ebû Saîd'den rivayetle; Allah Resûlü (s.a.a.) şöyle buyurdu: "Biriniz namazında şüpheye düşüp de üç mü, dört mü kıldığını bilmezse, şüpheyi atsın, kanaat getirdiği şey üzerine namazını tamamlasın; sonra selam vermeden önce iki secde yapsın. Eğer (hakikatte) beş kılmışsa namazı (bu iki secde ile) çift (rekâtlı) olmuş olur. Eğer dördü eksiksiz tam kılmışsa, yaptığı bu iki secde ile şeytanın burnunu sürtmüş olur." (Ahmed,II,I,72,83,84,87; Ebû Dâvûd,I,351; Müslim,Mesâcid No.88,s.400; Ebû Dâvud,No.1024; Nesâî, sehv 24,III, 27; İbn Mâce,No.1210; İbnu'l-Cârûd s.126; İbn Huzeyme,No.1023-1024; İbn Hibbân,No.2653-4,2657,2659; Dârekutnî I,371-2;el-Hâkim,I,322; Beyhakî,II,331,338,351).

Ebû Dâvud'un rivâyeti: "Eğer namazı tam ise (şüpheye kapılarak kıldığı bir) rekât nâfile olur. Yaptığı iki secde ise şeytanın burnunu sürtmüş olur." (Ahmed,II,I, 72,83,84,87; Ebû Dâvûd,I,351; Müslim,Mesâcid No.88,s.400; Ebû Dâvud,No.1024; Nesâî,sehv 24,III,27; İbn Mâce, No.1210; İbnu'l-Cârûd s.126; İbn Huzeyme,No.1023-1024; İbn Hibbân,No.2653-4,2657,2659; Dârekutnî I,371-2; el-Hâkim,I,322; Beyhakî,II,331,338,351).

İlk secde yapıldıktan sonra şüphelenme olursa, ittifakla namaz bâtıl olur. Çünkü şüphe edilen rekâtın ziyade olup son oturuşun terk edilmiş bulunması muhtemeldir. İlk secde halinde şüphe olursa, yalnız İmam Muhammed'e göre, namaz bâtıl olmaz.

- Sehiv (yanılma) secdesinin yapılışı: Son oturuşta Tahiyyât okunduktan sonra, imam olan kimse sadece sağ tarafına, yalnız kılan ise iki tarafına da selâm verir ve hemen ardından "Allahüekber" denilerek secdeye varılıp üç kez" Sübhane Rabbiye'l-alâ" okunur. Ondan sonra "Allahüekber" denilerek kalkılır. Bir tesbih miktarı duraklamadan sonra tekrar "Allahüekber" deyip ikinci secdeye varılır. Yine üç kez "Sübhane Rabbiye'l-alâ" okunduktan sonra "Allahüekber" denilerek kalkılır ve oturulur. Tahiyyat ve Salâvatlarla "Rabbena atina" okunup önce sağ tarafa, sonra sol tarafa selâm verilir. 

- Yalnız sağ tarafa selâm verdikten sonra sehiv secdelerinin yapılması daha faziletlidir, ihtiyata uygundur. Bundan dolayı, cemaatle kılınan namazlarda cemaatin yanlışlıkla dağılmaması için, yalnız sağ tarafa selâm verdikten sonra sehiv secdesi yapılması tercih edilmiştir. (İmam Şafiî ve İmam Ahmed'e göre, iki tarafa selâm vermeden önce yapılır. İmam Malik'e göre sehiv (yanılma), bir ziyade sebebiyle ise, sehiv secdeleri selâmdan sonra yapılır. Eğer bir noksan veya bir noksan ile ziyade sebebiyle ise, selâmdan önce yapılır. Bu bir fazilet meselesidir; yoksa hepsi de caizdir)."