Sessiz Bir Zarafet: Pertevniyal Valide Sultan Camii
İstanbul’un kalbinde, Aksaray’ın karmaşası içinde göğe zarifçe yükselen bir siluet vardır.
09.06.2025 16:49:00
Bayram ÇOŞGUN
Bayram ÇOŞGUN
İlk bakışta Osmanlı mimarisine aşina gözler için bile farklı ve şaşırtıcıdır. İşte tam da bu noktada, tarihin zarafetiyle süslenmiş Pertevniyal Valide Sultan Camii, şehirdeki kalabalığın ortasında sakin ve vakur bir duruş sergiler.
Bu camii, sadece bir ibadet mekânı değil; aynı zamanda bir annenin, oğlu için ettiği duaların taşlara yansımasıdır. Sultan II. Mahmud’un eşi ve Sultan Abdülaziz’in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan, oğlunun hükümdarlığı döneminde bu yapının inşa edilmesini istemiştir. 1869 yılında tamamlanan cami, Osmanlı’nın son dönem mimari zevklerini ve değişen estetik anlayışını yansıtan nadide bir örnektir.
Mimaride Doğu ile Batı'nın Buluşması
Pertevniyal Camii’nin mimarisi, klasik Osmanlı üslubunun ötesine geçer. Neobarok, neogotik ve hatta Hint-Türk etkileri taşıyan süslemeleriyle bir sentez sanatıdır adeta. Mimarı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Sarkis Balyan’ın bu yapıda görev aldığı düşünülür. Caminin dış cephesi oymalı taş işçiliğiyle göz kamaştırırken, iç mekânda kullanılan zengin kalem işleri, mavi, yeşil ve altın tonlarıyla âdeta bir sarayı andırır.
Kubbesi, klasik Osmanlı camilerinden daha küçük olmasına rağmen zarif oranlarla dengelenmiştir. Minareleri incedir; camiyi yukarı çeker gibi göğe uzanır. Her detay, Valide Sultan’ın zevkini ve dönemin Batı etkili mimari anlayışını yansıtır.
Sadece Bir Cami Değil, Bir Hayır Kompleksi
Pertevniyal Valide Sultan, camiyle birlikte bir külliye de inşa ettirmiştir. Caminin hemen yanında yer alan medrese, sebil, türbe ve sıbyan mektebi, onun eğitime ve toplumsal hizmete verdiği önemi gösterir. Bugün bile bu yapılar, İstanbul’un çok katmanlı tarihine sessiz tanıklık eder.
Zamanın İçinden Bir Fısıltı
Cami, yüzyılı aşkın süredir nice sabah ezanına, nice akşam duasına ev sahipliği yaptı. Depremler, yangınlar, değişen şehir planları... Hepsine direndi. Hatta Vatan Caddesi’nin açılması sırasında kısmen yıkılma tehlikesi geçirdi; ama halkın ve tarihçilerin tepkisiyle korundu.
Bugün Aksaray’dan geçen biri, eğer biraz başını kaldırırsa, bir zamanlar bir annenin sevgisiyle inşa edilmiş bu zarif yapıyı görebilir. Pertevniyal Valide Sultan Camii, İstanbul’un gürültüsünde sessiz bir huzur adasıdır. Hem geçmişe bir kapı, hem geleceğe bir mirastır.
Bu camii, sadece bir ibadet mekânı değil; aynı zamanda bir annenin, oğlu için ettiği duaların taşlara yansımasıdır. Sultan II. Mahmud’un eşi ve Sultan Abdülaziz’in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan, oğlunun hükümdarlığı döneminde bu yapının inşa edilmesini istemiştir. 1869 yılında tamamlanan cami, Osmanlı’nın son dönem mimari zevklerini ve değişen estetik anlayışını yansıtan nadide bir örnektir.
Mimaride Doğu ile Batı'nın Buluşması
Pertevniyal Camii’nin mimarisi, klasik Osmanlı üslubunun ötesine geçer. Neobarok, neogotik ve hatta Hint-Türk etkileri taşıyan süslemeleriyle bir sentez sanatıdır adeta. Mimarı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Sarkis Balyan’ın bu yapıda görev aldığı düşünülür. Caminin dış cephesi oymalı taş işçiliğiyle göz kamaştırırken, iç mekânda kullanılan zengin kalem işleri, mavi, yeşil ve altın tonlarıyla âdeta bir sarayı andırır.
Kubbesi, klasik Osmanlı camilerinden daha küçük olmasına rağmen zarif oranlarla dengelenmiştir. Minareleri incedir; camiyi yukarı çeker gibi göğe uzanır. Her detay, Valide Sultan’ın zevkini ve dönemin Batı etkili mimari anlayışını yansıtır.
Sadece Bir Cami Değil, Bir Hayır Kompleksi
Pertevniyal Valide Sultan, camiyle birlikte bir külliye de inşa ettirmiştir. Caminin hemen yanında yer alan medrese, sebil, türbe ve sıbyan mektebi, onun eğitime ve toplumsal hizmete verdiği önemi gösterir. Bugün bile bu yapılar, İstanbul’un çok katmanlı tarihine sessiz tanıklık eder.
Zamanın İçinden Bir Fısıltı
Cami, yüzyılı aşkın süredir nice sabah ezanına, nice akşam duasına ev sahipliği yaptı. Depremler, yangınlar, değişen şehir planları... Hepsine direndi. Hatta Vatan Caddesi’nin açılması sırasında kısmen yıkılma tehlikesi geçirdi; ama halkın ve tarihçilerin tepkisiyle korundu.
Bugün Aksaray’dan geçen biri, eğer biraz başını kaldırırsa, bir zamanlar bir annenin sevgisiyle inşa edilmiş bu zarif yapıyı görebilir. Pertevniyal Valide Sultan Camii, İstanbul’un gürültüsünde sessiz bir huzur adasıdır. Hem geçmişe bir kapı, hem geleceğe bir mirastır.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
