Analiz: Recep BAHAR
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu hafta ABD Başkanı George Bush ile Bush'un Teksas eyaletindeki çiftlik evinde önemli bir zirve yapacak.
Rusya Devlet Başkanı'nın, bu kez Amerikalı mevkidaşına, uluslararası sorunların çözümünün Moskova'sız olamayacağını anlatması gerekmeyecek. George Walker Bush, Afganistan'daki askeri harekat dolayısıyla Kremlin'in önemini anlamış durumda. Amerikalılar, Moskova'nın muvafakatı olmaksızın, birliklerini Orta Asya ülkelerinde konuşlandıramayacakları, Kuzey İttifakı'na silah sevkiyatı yapamayacaklarının farkında. Ayrıca Washington, Rus Gizli Haberalma Servisi'nin (FSB) elindeki bilgilerden ve Rus ordusunun Afgan mücahitlere karşı ağır hezimetle sonuçlanan tecrübesinden yararlanıyor. Kısacası, Putin, Amerikan meslekdaşının karşısına bu kez çıkacak.
Şu füze meselesi
ABD'nin kıtalararası füzesavar silahların yasaklanmasına ilişkin ABM anlaşmasında yapmak istediği değişiklik zirvenin en önemli konularından biri olacak. Putin, ziyaret öncesi açıklamaları ile zirvedeki pozisyonunu güçlendirdi. Rusya Devlet Başkanı, Amerikalıların aksine anlaşmanın yürürülükten kalkmasına karşı ancak ulusal füzesavar sistemlerine ilişkin bazı kısıtlamaların kaldırılabileceği sinyali verdi.
NATO'nun 5'inci maddesi gözden geçirilebilir
Zirvenin bir başka konusu NATO'nun doğuya doğru genişlemesi olacak. Putin, her zaman olduğu gibi NATO'nun bu politikasını protesto edecek. Putin, Bush'a ülkesinin artık NATO'nun düşmanı olmadığını vurgulayacak. Rus politikacılar bu yüzden Baltık ülkelerinin NATO üyeliğine alınmasını anlayamıyor. Ancak ABD, Baltık Cumhuriyetleri olarak adlandırılan Estonya, Letonya ve Litvanya'ya NATO üyeliği konusunda defalarca söz verdi ve bu sözünü tutması gerekiyor. Öte yandan bu konuda da bir uzlaşma mümkün. Almanya Dışişleri Bakanı birkaç gün önce dikkatli bir biçimde uzlaşmanın nasıl olabileceğinin sinyalini verdi: NATO'nun bir ara Türkiye'de de tartışılan ve ABD'nin Afganistan harekatını başlatmadan önce uygulamaya soktuğu beşinci maddesinin geçerliliği. Öyle görünüyor ki, Baltık ülkeleri Kuzey Atlantik Paktı'na (NATO) üye olduktan sonra NATO sözleşmesinin beşinci maddesi tartışmaya sokulacak. Ancak bu maddenin ortadan kaldırılması, yani üye ülkelerden birine saldırının hepsine yapılmış sayılmaması ve destek güvencesi ortadan kalkınca ittifakın fazla anlamı kalmayabilir.
ABD'nin gözlerini Kafkaslar'dan uzaklaştırdı
ABD'nin Rusya ile iyi ilişkilere verdiği önemi bir başka konuda, Çeçenistan konusunda da gözlemek mümkün. ABD'de yükselen Rus askerlerinin Kafkaslardaki tutumuna ilişkin protestolar neredeyse tamamen kesildi. Bunu Rusya'nın son Gürcisten operasyonunda görmek mümkündü.
Rusya borçlarını sildirme peşinde
Putin-Bush zirvesinin gündeminde ekonomik ilişkiler de yer alacak. Putin, Afganistan'daki harekata verdiği destek konusunda ABD'den yardım istemediğini söyledi. Tıpkı Türkiye gibi. Belki yardım sözü yanlış, ama anlayış kelimesi kullanılabilir. Moskova, verdiği destek karşılığında ağır borç yükünün azaltılmasını istiyor. Yani şu "Ben istemem ama sol cebime koyabilirsin" meselesi. ABD Başkanı Bush'un bu konuda misafirine destek vermesi bekleniyor. Rusya'nın ABD'ye olan borçlarının Almanya'ya olan borçlarından daha az olduğu düşünülürse, bu konunun sorun olmaması gerek. Beyaz Saray şimdiye kadar Kremlin'in bu konudaki taleplerini duymazdan geldi, oysa 11 Eylül'den sonra bu pek kolay olmayacak.
Putin reklam da yapacak
Putin, dünya basınının ilgisini de gözönünde buludurarak, Rusya'ya yatırımlar konusunda reklam yapacaktır. Ancak Putin, bu talebi karşısında ekonomik krizlerin yardımla aşılması döneminin geçtiği itirazını duyabilir. Rusya Devlet Başkanı yatırımlar için uygun şartları oluşturmak, yolsuzluklarla mücadele etmek, modern bir alt yapı kurmak, yatırımlara güvence sağlayacak hukuki değişiklikleri gerçekleştirmek zorunda.
Şüpheler var
Kremlin Sarayı, ABD yönetiminde Rusya'ya yaklaşımda ikilik bulunduğunu ve bunun, sorunların üstesinden gelinmesini zorlaştıran bir unsur olduğunu savunuyor. Nitekim, adı açıklanmayan bir üst düzey Rus yetkilinin ise Rus İtar-Tass Ajansı'na dün yaptığı açıklamada, "İki ülke arasındaki tüm sorunların üstesinden gelinmiş değil. Zorlukların çıkması, Rusya'ya yönelik strateji ve taktik konusunda ABD yönetiminde belirli görüş ayrılıklarının bulunması ile bağlantılı. Orada bazıları, Çeçenistan veya Rusya'da basın özgürlüğü konularına vurgu yapılmasına istekli" görüşünü dile getirmesi dikkat çekti.
