Tarihi bir gerçek

Marc Levvy'in 'ilk gece' romanını okurken Sümerlerle ilgili bir bölüme rastladım. Merak ettim doğrusu Sümerlerin kim olduğunu? Sümerler, MÖ 4000 - MÖ 2000 yılları arasında Irak'ın güneyinde (Güney Mezopotamya) yerleşik olan, medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölgedeki uygarlıktır. Dünya'nın bilinen en eski uygarlığı kabul edilir.

Mezopotamya, Fırat ve Dicle nehirleri arasıdır. Bu iki ırmağın taşıdığı zengin verimli topraklar, Sümerlerin yerleşim alanı olmuş. Bu topraklarda buğday bol miktarda yetiştiği için onlar da bu tahılı ambarlayıp saklamayı öğrenmişler. Bu da gösteriyor ki soğuk ve verimsiz mevsimlerde kendilerini besleyecek hasatları saklayabiliyorlardı.

Bu bilgiyi sunarken, rahmetlik Prof. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli eseri aklıma geldi. Çünkü o eserde yazar, üretim ama ulusal üretim, yeraltı, yerüstü kaynaklarından yararlanma diyor. Sümerler bu tezi 4000 yıl önce uygulamışlar. Ama biz nedense uygulamamak için direniyoruz.

Bu insanlar, depolama kültürüne ulaşınca, günlük  yiyecek peşinde koşmadılar. Bu oluşum, Sümerlerin yerleşik yaşama geçmelerine neden olmuştur. Dünyada yerleşik yaşamın oluşmasının temelinde doğanın orada yaşayan insanların gereksinimlerine yanıt vermesiyle başlamıştır. İnsan yaşamını olumsuz yönde etkileyen olaylar oluşunca insanlar yeni arayışlara girer. 2000 yıllık kocaman bir zaman diliminde yaşamını sürdüren bu ulus, hem kendi yaşam biçimlerinden, hem de doğanın onlara sunduğu güzelliklerden mutluydular.

Biz buna Orta Asya'dan göç nedenlerimizi gösterebiliriz. Uluslar kendi soylarını sürdürmek için yeni arayışlar ve yeni yerleşim yerleri ararlar.

Sümer kalıntılarına baktığımızda bunların bilgi düzeyleri bir yere yerleşen çiftçilerin gibi basit düzeyde değildi. Bu oluşumun temelinde her biri kendi kültürüne sahip çıkan birçok grubun bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Hindistan, İran ve Anadolu'dan gelen bu göçebe halklar büyük şehir devletleri kurmuşlar.

Mezopotamya'da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlerdir. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik; gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlerdir. "Gılgamış Destanı o ulusun mitolojik, sosyal yapısını bize anlatmaktadır.. Yılbaşı ağacı süsleme, evlilik yüzüğü, nazar boncuğu da Sümerlerde görülmüştür. Sümer döneminde 21'i büyük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardır. 80 bin nüfuslu şehirlerin varlığını tabletlerden öğreniyoruz. Uygarlık dünyaya Ortadoğu'dan ve Sümerlerle yayılmıştır.

İlk çağlar, bilindiği gibi dinin, bilimin ve efsanelerin iç içe yaşadıkları dönemdir. İnançların ve onlardan doğan efsanelerin kişi ve toplum üzerindeki etkileri ise çok güçlüdür. Efsaneler, bir toplumun düşünme ve hayal gücünü gösterir. Bir başka deyişle, kişilerin doğa karşısındaki davranış biçimlerinin ürünleridir efsaneler. İlkel insan esen yele, yağmura, gök gürültüsüne, yıldırıma, doğuma, ölüme, gece ve gündüze kendince anlamlar verir. Kendine göre yorumlar doğa olaylarını. Bu davranış ve yorumlardan da efsaneler çıkar ortaya.

Sümer devleti, tarihten silineli bir hayli zaman olmuştur gerçi, ama kültür ve uygarlıkları her alanda etkilerini sürdürmektedir hâlâ. Artık konuşulmayan bir dil olan Sümerce. Sümer düşüncesinin yarattığı inanç sistemi Anadolu uygarlıkları üzerinde de etkili olur. Ne var ki, Anadolu uygarlığı da Mezopotamya'yı etkiler.

Neden yazdım bu yazıyı? Geçmişini bilmeyen toplumlar, geleceğine yön veremez.