Tarım arazilerimizi yitiriyoruz

Türkiye son 10 yılda ekilen ve dikilen tarım arazilerinin yüzde 8,2'sini, toplam tarım alanlarının yüzde 5,22'sini kaybetti. Yitirilen 2 milyon 113 bin hektarlık arazi, 87 ülke ve adanın toplam alanından daha büyük. Bu değişim, Türkiye'nin tarım sektörünün önemli bir rol oynadığı, nüfusun önemli bir bölümünü istihdam ettiği, beslenmesi için zorunlu gıda maddelerini ürettiği ve ulusal gelirin önemli bir kısmını oluşturduğu bir alanda meydana geldiği için oldukça ciddi bir sorun.

Türkiye'de tarım arazilerinin kaybının 'insan kaynaklı' ve 'doğal' nedenleri var. Arazinin yanlış kullanımı, toprağın eğime paralel sürülmesi, toprağın sıkışmasına engel olunması, tarım alanlarında yanlış seçimler, aşırı otlatma, doğanın kirletilmesi, aşırı kimyasal gübre kullanımı, bitki artıklarının yakılması insan kaynaklı kayıplar oralak öne çıkıyor.

Doğal nedenler arasında ise erozyon, tuzluluk ve çölleşme gibi toprak özellikleri ve iklim değişikliği gibi çevresel faktörler yer alıyor.

Türkiye'deki tarımsal üretim, son yıllarda girdi maliyetlerinin artması nedeniyle azaldı. Çiftçilerin yarısından fazlası tarımdan uzaklaştı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, Türkiye'de 2009 yılında 1 milyon 16 bin 692 çiftçi varken, bu sayı 2021'in Haziran ayı itibarıyla 541 bin 346'ya düştü. Ayrıca, tarımsal girdi fiyatları ocak 2024'te yıllık bazda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 57,85 arttı.

Türkiye'deki tarımdan uzaklaşmanın nedenleri arasında yapısal sorunlar, nüfus artış hızı, toplak dağılım ve tarımın itibar kaybetmesi gibi faktörler sayılabilir. Türkiye'de tarım sektöründe göze çarpan eğilimler, küçük meta üretiminin yaygın olması, toprak dağılımının çok parçalı olması ve verim düşüklüğüdür. Tarım kesiminde nüfus artış hızı ülke ortalamasının üstündedir, bu olgu miras yoluyla toprakların küçülmesine sebep olmakta ve kente olan göçü hızlandırmaktadır. Ayrıca, çiftçilerin yoksullaşması, borçlanması, tarımın itibar kaybetmesi, gençlerin kırsalı terk edip tarımla uğraşmak istememesi, şehirlerin kırsala doğru genişlemesi ile gittikçe büyüyen hizmet ve inşaat sektörünün tarım arazilerine hücum etmesi de tarım alanlarının AKP'li yıllarda hızla daralmasına neden oldu.