Türkiye dünyada 5'inci

EYÜP KABİL / DETAY HABER

Dünya Bankası'nın yayımladığı rapora göre Türkiye, gıda enflasyonunda 5. sırada. Türkiye, bu kategoride OECD ülkeleri arasında ise ilk sırada bulunuyor. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, enerji fiyatlarındaki artış ve iklim krizi gibi nedenlerle yükselen küresel gıda fiyatları son dönemde dünya genelinde düşme eğilimi gösterdi. Peki, Türkiye'de gıda fiyatları neden artmaya devam ediyor?

1'inci Lübnan, 5'inci Türkiye

TÜİK'in verilerine göre 2023 yılı Mart ayı enflasyonu bir önceki aya göre yüzde 2.29, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 12.52, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50.51 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 70.20 olarak gerçekleşti.

The Economist dergisinin gıda güvenliği endeksine göre Türkiye'de gıda alım gücü 2012-2022 yılları arasında 16 puan düştü.

Türkiye'deki ekonomik belirsizlik kur krizine neden olurken çiftçiler için başta mazot ve gübre olmak üzere üretim maliyetlerinin yükselmesine neden oluyor. Uzmanlar, gıda enflasyonunun Türkiye için en az 15 yıllık bir sorun olduğunu ve çözümünün kolay olmayacağını söylüyor. Gıda fiyatlarının kalıcı olarak düşmesi için bazı kökten değişikliklere gidilmesi gerektiğinin altını çiziyor. Nitekim TÜİK'in verileri de üretimdeki yüksek maliyeti gözler önüne seriyor.

TÜİK'e göre Mart 2023'te tarım üreticilerinin fiyatları Mart 2023'te bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 106.77 arttı.

Gıda enflasyonunun en yüksek olduğu ülke Lübnan olurken onu sırasıyla Zimbabve, Arjantin, İran ve Türkiye izledi.

Çiftçi üretmekten vazgeçti

Son günlerde Türkiye'de en fazla dikkat çeken fiyat artışı ise soğan, patates ve ette yaşandı. Araştırmacılar, soğan ve patatesin tüketici ve üretici fiyatları arasındaki farkın 2011 yılında artmaya başladığına dikkat çekiyor. Soğan ve ette yaşanan fiyat artışı sadece enflasyondan kaynaklanmıyor. İklim koşulları fiyatlardaki artışta etken olurken asıl nedenin üretimdeki azalma olduğu belirtiliyor.

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, satış fiyatı 30 TL'yi bulan kuru soğan fiyatlarındaki artışın temel nedeninin üretimdeki azalma olduğunu belirtirken, TÜİK verileri de kuru soğan üretiminin 2022'de yıllık yüzde 6 azaldığını ortaya koydu.

En az et alabilen ülke Türkiye

Fiyat artışıyla en fazla dikkat çeken gıda ürünlerinin başında et geliyor. Türkiye'deki en büyük banknot olan 200 TL ile 650 gram dana eti alınabilirken, Avrupa ülkeleri içinde Türkiye açık ara en düşük et alınabilen ülke.

Euro kullanan Avrupa Birliği ülkelerinde en yüksek banknot 200 Euro. Globalproductprices verilerine göre İrlanda'da 200 Euro ile 20.1 kg dana eti satın alınabiliyor. Bu oran Euro kullanan diğer AB ülkelerinde şöyle: Kıbrıs 19.7 kg, Letonya 19.6 kg, Finlandiya 17.8 kg, Slovenya 16.3 kg, Belçika ve İspanya 15.1 kg, Avusturya 15 kg, Yunanistan 14.5 kg, Portekiz 13.9 kg, Hollanda 9.5 kg ve Almanya 7.8 kg.

ABD'de ise 100 dolar ile 7 kg dana eti alınabiliyor. Kanada'da ise 100 Kanada doları ile 4.9 kg et alınabiliyor. İngiltere'de 50 sterlin ile 4.7 kg dana eti alınabiliyor. Euro kullanmayan İsviçre'de en yüksek banknot ile 18.9 kg et alınabiliyor. Çekya'da bu miktar 17.9 kg; İsveç'te 4.9 kg ve Norveç'te 2.5 kg.