logo
26 TEMMUZ 2025

Yediyüz yıllık birikim: Bilmeceler

30.07.2001 00:00:00
Türk milletinin sözlü edebiyatının en önemli türlerinden biri olan bilmece sayısının, çeşitlemeleri ile birlikte 14 bini aştığı bildirildi.

Kanundan döner kebaba, sinemadan iskambil kağıdına kadar yüzlerce konuda üretilmiş bilmeceler, Türk milletinin kıvrak zekasını ortaya koyuyor. Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı'nca yayımlanan İlhan Başgöz ve Andreas Tietze'nin hazırladığı "Türk Halkının Bilmeceleri" adlı kitapta, bitkiler, madenler, yer adları, birçok hayvan türü ve hayvan vücudunun parçaları, insan anatomisi, hastalıklar, ev ve toplum hayatı, ev eşyası, giyecekler, beslenme, kadınların süs eşyaları, tatlılar, sosyal hayat, din hayatı ve ticarete kadar uzanan yüzlerce konuda bilmecelere yer veriliyor.

14. YÜZYILDAN BERİ

Yazılı belgeleri 14. yüzyıla kadar uzanan Türk halk kültürünün vazgeçilmez unsurlarından olan bilmecelerin gündelik hayatımıza ilişkin olanlarından bazıları şöyle...

- Kanun: "İki satır yazı, yurdun en güzel kızı".

- Dayak: "Değnek ucunda bir yemiş, bir daha yemem demiş".

- Döner kebap: "Sıra sıra çamlar, yağları damlar".

- Çingene: "Sırtında gezer haşası, onun olmaz paşası".

- Ampul: "Babam kandil, dedem çıra, işin yoksa beni ara".

- Ayı: "Dağdan gelir takla makla, aman abla beni sakla".

- Azrail: "Kendisi var yaşı yok, anası kardeşi yok. Elleri ağlatır, kendinin gözyaşı yok".

- Bağlama: "Çam ağacını oyarlar, içine tinton koyarlar, ağlama tintonum ağlama şimdi kulağını burarlar".

- Baykuş: "Dağdan gelir tatarina, ben onu tutarina, ayakları çok katarina, gözleri hambarina".

- Benzin: "Dağ başında pınarım, kazanlarda buharım, vapur tren işletir, bir çok işler yaparım".

- Bıçak: "Altı tahta, üstü tahta, içinde bir kanlı kahpe".

- Çatal: "Bıldırcın budunu kaşır, bulduğunu bana taşır".

ERZURUM BİLMECESİ

Erzurum: "Gargadır guşu, dokuz ay gışı, tezeknen bişer aşı, guşburnudur yemişi".

- Çay: "Rengi kızıl şurup değil, kışın fena ahbap değil".

- Daktilo: "El işler, ağız söyler"

- Havva ana: "Oğlan der ogan nedir? Sarımsak soğan nedir? Dişiden erkek doğar, erkekten doğan nedir".

- İsa peygamber: "Anası var , babası yok"

- İskambil kağıdı: "Kesilir, dağılır, yenilmez bakılır".

- Makineli tüfek: "Bir kapsül çaharam, dünyayı yaharam".

- Simit: "Can kurtaran halkası, susamdandır markası, kimseye karşı yoktur gösterişi, cakası".

- Sinema: "Dört tarafı karanlık, dolaştım Hint'de, Çin'de, ben dünyayı öğrendim, bir zindanın içinde".

- Top: "Dışı var içi yok, dayak yer suçu yok".
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
Husiler, İsrail'de 4 noktayı füze ve İHA'larla hedef aldı
'Gazze'deki soykırım suçlarına bir yanıt'
İsrail, Gazze'de 44 kişiyi daha öldürdü
16'sı yardım dağıtım noktasında
Adalet Bakanı Tunç, orman yangınlarıyla ilgili konuştu
'17 kişi tutuklu'
'YPG'nin silah bırakmasını bekliyoruz'
Fidan'dan çok kritik Suriye mesajları
Hatay'da neler oluyor?
Ateşlenip hastaneye kaldırılan 7 askerden 2'si şehit oldu
Ümmette, ümmetçiler de uyuyor
Gazze'de açlık nedeniyle son 24 saatte 9 ölüm daha
3 ilçede yangın kontrol altında
Antalya Valiliği açıkladı
'Bu hafta Trump ve Putin ile görüşebilirim'
Erdoğan İstanbul konuştu
Filistin'e yardım götürüyordu
Hanzala gemisiyle tüm iletişim kesildi
25 yıl sonra bir ilk
Suriye ve İsrailli yetkililer Paris'te bir araya geldi
Bir yangın haberi de Diyarbakır'dan...
Petrol kuyusunda çıkan yangında 3'ü ağır 8 kişi yaralandı
Macron: 'Filistin devletini tanıyacağız'
ABD Dışişleri Bakanı'ndan tepki
PKK, Suriye'de 11 askeri alıkoydu
Fesih de yok, silah bırakma da...
Karabük Valisi yangınlarla ilgili açıklama yaptı
"613 hanede 1006 vatandaş tahliye edildi"
5 ilde 2 bin 619 kişi güvenli bölgelere alındı
AFAD son durumu paylaştı
Husiler, İsrail'de 4 noktayı füze ve İHA'larla hedef aldı
'Gazze'deki soykırım suçlarına bir yanıt'
İsrail, Gazze'de 44 kişiyi daha öldürdü
16'sı yardım dağıtım noktasında
Adalet Bakanı Tunç, orman yangınlarıyla ilgili konuştu
'17 kişi tutuklu'
'YPG'nin silah bırakmasını bekliyoruz'
Fidan'dan çok kritik Suriye mesajları
Hatay'da neler oluyor?
Ateşlenip hastaneye kaldırılan 7 askerden 2'si şehit oldu
Ümmette, ümmetçiler de uyuyor
Gazze'de açlık nedeniyle son 24 saatte 9 ölüm daha
3 ilçede yangın kontrol altında
Antalya Valiliği açıkladı
'Bu hafta Trump ve Putin ile görüşebilirim'
Erdoğan İstanbul konuştu
Filistin'e yardım götürüyordu
Hanzala gemisiyle tüm iletişim kesildi
25 yıl sonra bir ilk
Suriye ve İsrailli yetkililer Paris'te bir araya geldi
Bir yangın haberi de Diyarbakır'dan...
Petrol kuyusunda çıkan yangında 3'ü ağır 8 kişi yaralandı
Macron: 'Filistin devletini tanıyacağız'
ABD Dışişleri Bakanı'ndan tepki
PKK, Suriye'de 11 askeri alıkoydu
Fesih de yok, silah bırakma da...
Karabük Valisi yangınlarla ilgili açıklama yaptı
"613 hanede 1006 vatandaş tahliye edildi"
5 ilde 2 bin 619 kişi güvenli bölgelere alındı
AFAD son durumu paylaştı
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.