11. Yargı Paketi'nde neler var

TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edilen 11. Yargı Paketi, Türkiye'nin ceza adalet sisteminde köklü değişiklikler vaat ediyor. 38 maddelik teklif, infaz rejiminden sosyal medyaya, avukatlık mesleğinden trafik suçlarına uzanan geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Hükümet, paketi "hukukta etkinliği artırma" olarak savunurken, muhalefet "gizli af" eleştirileri getiriyor.

Adalet Bakanlığı verilerine göre cezaevlerindeki 433 bin mahkumdan 55 binini doğrudan etkileyecek düzenleme, cezaevi doluluğunu azaltmayı hedefliyor. Ancak, son dakika önergesiyle kadın ve çocuk cinayetleri ile cinsel suçların kapsam dışı bırakıldı.

Paketin temel maddeleri ve yenilikler

Paket, yargı süreçlerini hızlandırmaya odaklanıyor. İlk 15 madde, avukatlık disiplin sistemini yeniliyor. Disiplin soruşturmalarında savunma hakkı güçlendiriliyor, cezalar somutlaştırılıyor. Dolandırıcılık suçları asliye ceza mahkemelerine devrediliyor. Yürürlüğe girmesi beklenen paketin mahkemelerin yükünü rahatlatmayı hedefliyor.

Akıl hastalarına yönelik güvenlik tedbirleri de sıkılaşıyor. Bu hastalara tedavi şartı getiriliyor. İcra ihalelerinde teminat zorunluluğu, usulsüzlükleri önlemeyi amaçlıyor. Kalan maddeler ise trafik cezalarında etkin pişmanlık, siber suçlarda yeni tanımlar, internet yayıncılığında denetim ve GSS prim affını içeriyor. Genel olarak, paket yargı yükünü yüzde 20 azaltmayı öngörüyor, ancak dijital suçlar için ek kaynak ihtiyacı doğuruyor.

İnfaz indiriminden kimler faydalanacak?

En tartışmalı unsur, "Kovid izni"nin genişletilmesi. 31 Temmuz 2023 öncesi suç işleyen hükümlüler, cezalarının son 3 yılını açık cezaevinde veya denetimli serbestlikte geçirebilecek. Bu, deprem davası sanıklarını da kapsıyor; tahliye sayısı 55 bine ulaşabilir. Kapsam dışı suçlar arasında terör, örgütlü suçlar, kadın/çocuklara yönelik kasten öldürme ve cinsel istismar yer alıyor. AKP'nin son önergesiyle bu eklemeler yapıldı. Yaralama, uyuşturucu, hırsızlık, dolandırıcılık gibi suçlar indirimden yararlanacak. Uygulama, Genel Kurul onayı sonrası Resmi Gazete'de yayımlanarak başlayacak. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, "Cezaevlerini rahatlatacağız" derken, tahmini maliyet 2 milyar TL'yi bulabilir.

Hukuki tartışmalar

Muhalefet, paketi "adaletsiz af" olarak nitelendiriyor. CHP'li vekiller, infaz indiriminin "suçluları ödüllendirdiğini" savunurken, İYİ Parti "terör suçlarının net tanımlanmadığını" eleştirdi. HDP/DEM Parti, GSS affının yetersizliğini vurguladı. Yapılan eleştirilerde, "Kadın cinayetleri hariç tutuldu ama uygulama nasıl denetlenecek?" deniliyor. Hukukçular, Anayasa Mahkemesi'nin iptal riskini de işaret ediyor. Örneğin, infaz rejimindeki eşitsizlik iddiaları gündemde. Hükümet, "Toplumsal uzlaşı" diye yanıt verse de, kadın örgütleri protesto çağrısı yaptı.

Paket, indirimden yararlanamayan mahkumlar arasında gerilim yükselebilir. Ekonomi açısından ise tahliyeler işgücü piyasasını etkileyecek.