Afganistan üzerinden tehlikeli pazarlık

ABD ve NATO müttefikleri, yaklaşık 20 yıldır asker bulundurdukları Afganistan'da Taliban'la yapılan anlaşma kapsamında 1 Mayıs'ta başlayan asker çekme kararının New York'taki Dünya Ticaret Merkezi binaları ve Washington'daki Pentagon'a uçaklarla düzenlenen saldırıların 20'nci yılı olan 11 Eylül 2021'de tamamlanmasını hedefliyor. Aradan geçen 20 yılın ardından çekilmenin başladığı bu dönemde en önemli gündem maddesini başta Kabil olmak üzere Afganistan'daki kritik noktaların güvenliği oluşturuyor. Zira Afganistan'da en etkili güç olan Taliban, giderek daha da güç kazanıyor. ABD ve NATO askerleri, son dönemde şiddet olaylarının arttığı Afganistan'dan aslında ilan edilmemiş bir yenilgiyle çekiliyor. Dağlık bir bölgede yer alan, deniz ulaşımı olmayan ve karayollarında ciddi bir güvenlik sıkıntısı bulunan Afganistan'ın dış dünyayla tek bağı olan Kabil Havalimanı, çekilme sonrası güvenliğin sağlanması konusunda öncelikli yerler arasında yer alıyor. Zira bazı ülkeler, Afganistan'daki diplomatik misyonlarını tutmanın ön koşulu olarak havalimanı ve hava taşımacılığının güvenliğini şart koşuyor.

ABD'den heyet geliyor

ABD ve NATO, Kabil Havaalanı'nın güvenliğini Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) unsurlarının sağlamasını istiyor. ABD Başkanı Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında 14 Haziran'da yapılan görüşmede Afganistan'daki Kabil Havalimanı'nın işler halde kalması için mutabakat sağlanmıştı. Bu kapsamda, ABD Savunma Bakanlığından teknik bir heyet 24 Haziran'da Türkiye'ye gelecek. ABD'li teknik heyet, Milli Savunma Bakanlığı yetkilileriyle Afganistan'daki Kabil Hamid Karzai  Uluslararası Havalimanı'nın işler tutulmasına yönelik faaliyetleri tüm yönleriyle masaya yatıracak. Dün gazetecilerin sorularını yanıtlayan Pentagon Sözcüsü John F. Kirby, Kabil Havalimanı'nın güvenliği konusunda Türkiye'nin öncü bir rol üstlenmesiyle ilgili olarak detaylar üzerinde çalışıldığını ifade etti.

Türkiye ABD'ye ihtiyaç listesi verdi

ABD ve NATO'nun istediği Kabil görevinin devamı için duyduğu ihtiyaç listesini Türkiye'nin kısa süre önce ABD makamlarına ilettiği biliniyor. Ankara'nın öncelikli talebi, yıllık 80 ile 130 milyon dolar arasında değişen Kabil Havaalanı'nın işletme maliyetinin karşılanması oldu. ABD ordusunun havaalanı güvenliğine dönük bazı imkânlarının da Kabil'de kalmasını talep eden Ankara, TSK'nın görevine devam ettiği sürece ABD ordusunun lojistik desteğinin sürmesini de istedi. Uzmanlar ABD ve NATO ile anlaşmaya varılması halinde havaalanında bulunacak TSK unsurlarının muharip asker de içermesi gerekeceğini kaydediyor. Ancak bulundurulacak kişilerin daha çok havaalanı işletmesine dönük teknik personelden oluşacağı belirtiliyor. ABD ve NATO, Türkiye'nin şartlarını kabul etmesi durumunda Türkiye'nin Afganistan'da bulunan asker sayısını da artırması gerekecek. Bu durum bugüne kadar Afganistan'da muharip güç bulundurmayan Türkiye'nin sıcak çatışmaya girebilecek asker bulundurmasını zorunlu hale getirecek. Türkiye'nin Afganistan'daki uluslararası güç kapsamında hâlihazırda yaklaşık 500 askeri bulunuyor. NATO Misyonu kapsamında Afganistan'daki Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın işletilmesi görevini 6 yıldır Türkiye sürdürüyor.

Taliban istemiyor

NATO Misyonu çekildikten sonra Türk askerlerinin Afganistan'da kalması adım adım ülkede kontrolü ele geçiren ve ülkenin en etkili gücü konumundaki Taliban tarafından desteklenmiyor. Taliban'ın Katar'daki sözcüsü Suheyl Shaheen,Haziran başında yaptığı açıklamada, "Türkiye son 20 yılda NATO güçlerinin bir parçasıydı, bu nedenle ABD'yle 29 Şubat 2020'de imzaladığımız anlaşma uyarınca çekilmeliler" ifadelerini kullanmıştı. Çekilmeden sonra Afganistan'daki güç dengesinin Taliban lehine değişeceği inkâr edilemez bir gerçek. Bu kapsamda ABD ve NATO istiyor diye Kabil Havaalanı'nın açık tutulması sorumluluğunun altına girmeye hazırlanan Türkiye, Taliban'la karşı karşıya gelebilir. Uzmanlar sadece Kabil Havaalanı'nda bulunan TSK unsurlarının değil, Afganistan'da bulunan Türk sivil misyonlarının Taliban tehdidi altına girebileceği konusunda uyarıyorlar. Ankara'nın havaalanı görevinin çok uluslu olmasının misyonun uluslararası kabulü açısından daha iyi olacağını savunduğu biliniyor. Ancak bu ABD ve NATO tarafından kabul görmüyor.