Anadolu'da 13. yüzyılda kurulan Ahilik teşkilatında, işinde hile yapan, mesleğini kötüye kullanan esnafa, meslekten menden, sattığı ürünün kafasına geçirilmesi ve falakaya kadar birçok ceza uygulandığı bildirildi Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Hacıgökmen, Türkçe'de eli açık, cömert anlamındaki "akı"dan gelen ahilik kurumu faaliyetlerinin Ahi Evren Hace Nasreddin tarafından 13. yüzyılda başlatıldığını belirtti. Ahiliğin tüzüğü olarak kabul edilen "Fütüvvetname"lerde esnafın uyması gereken kuralların belirtildiğini ifade eden Hacıgökmen, "Bu fütüvvetnamede yer alan kurallar, ahiliğe mensup olan esnafın bir araya geldiği kültür ocaklarında alınıyordu. Ahi toplantılarına ise öğretmen, müderris, kadı, vaiz, çeşitli alanlarda çalışan esnaf yer alıyordu" dedi. İlginç cezalarHacıgökmen, dükkan açmak isteyen veya pazarda ürününü satmak isteyen herkesin bu müesseseye üye olmak zorunda olduğunu, ahilik kurumunun kurallarına uymayan üyelere de bazı cezalar uygulandığını belirterek, şunları kaydetti: "Sağlıksız mal üretenlerin malları toplatılır ve yolsuz ilan edilirdi. Yolsuz ilan edilen esnafla da kimse alışveriş yapmaz ve o kişi de mesleğinde artık barınamazdı. İşinde hile yapan esnafın, müessesedeki üyeliği iptal edilir, mesleğe dönemezdi. Bunun yanı sıra elimizdeki belgelerde, sattığı süte su kattığı için sütçünün birinin kuyuya sarkıtıldığı, bozuk kantar kullanan oduncunun atmış okkalık kantar omzuna yükletilerek, çarşı-pazar dolaştırıldığı, kötü pekmez satan bir esnafın kafasına pekmez küpünün geçirildiği ve fazla ücret alan bir esnafın falakaya yatırıldığı açıkça görülmektedir." Hile yapan esnafa uygulanan cezaların bazılarının deyim halinde günümüze kadar geldiğini anlatan Hacıgökmen, "Bunlardan 'pabucunu dama atma' ve 'karakol' en bilinenleridir. Eskiden meslekten men edilen esnafın damına pabuç atılırdı ve kimse oradan alışveriş yapmazdı. Kolundaki siyah bir bant ile pazarda gezerek esnafın kurallara uyup uymadığını tespit edenlere ise karakollukçu denilirdi"diye konuştu. Caydırıcılık olması lazımHacıgökmen, günümüzde ise hile yapan ve mesleğini kötüye kullanan esnafa verilen cezaların yaptırım gücü olmadığı için caydırıcılığının da bulunmadığını dile getirerek, bu cezaların daha da etkili hale getirilmesi gerektiğini kaydetti. Tarım İl Müdürlüğü ekiplerinin yaptığı denetimlerde kanunlara uymayan esnafa en fazla sattığı ürünlerin imha edilmesi ve bin 112 YTLpara cezası verilebildiğini ifade eden Hacıgökmen, "Günümüzde hile yapan esnafa uygulanan caydırıcılıktan uzak cezalar, geçmişteki cezaların modernleştirilmiş haliyle değiştirilmeli" diye konuştu.
