logo
07 TEMMUZ 2025

Ahmet Yesevi'de nefis terbiyesiyle arınma

14.01.2014 00:00:00
İslam anlayışında nefis ve şeytan, insanı günah işlemeye sevkeden iki emel unsurdur. Bu dünya imtihan dünyasıdır. Nefis ve şeytan, insanı günah işlemeye yönlendirir ama insan bunlarla mücadele ederek iyi müslüman olur yani iyi insan olur. Nefisle ve şeytanla mücadeleyi kazanan kişi imtihanı kazanmış demektir. Dolayısıyla nefisle ve şeytanla mücadele etmek, arınma çabasıdır. Tasavvufta nefsi terbiye etmek için pek çok yöntem kullanılır. Nefis, insanın içinde bulunan ve insana kötülük yapan bir düşmandır. Dolayısıyla Müslüman, ömrü boyunca bu nefisle mücadele etmek durumundadır. Ahmet Yesevî pek çok şiirinde nefsi kötülemiş, nefisle mücadele etmeyi temel görev bilmiştir. O, nefsin insana ne gibi kötülükler yaptığını sayıp dökmüştür. Bir hikmetinde şöyle der: "Nefs yoluna giren kişi rezil olur; Yoldan azıp gezip tozan şaşkın olur;Yatsa, kalksa, şeytan ile yoldaş olur; Nefsi tep sen, nefsi tep sen, ey bed-girdâr (kötü huylu) Nefsin seni son deminde fakir kılar; Din evini yağmalayıp harap kılar; Öldüğünde imanından ayrı kılar; Akıllı isen pis nefisten ol sen bîzâr (bıkmış, usanmış)." Nefis terbiyesi ya da nefisle mücadele, aslında insanın kendisini otokontrole tabi tutması, kendi kendisini sorgulaması, özeleştiri yaparak fazlalıklarını, budaklarını, çıkıntılarını budayarak nizama girmesidir. İnsan, yapıp ettiklerini vicdan ve iman gibi iki temel ölçüte ve mihenge vurmazsa, kontrolsüz biçimde yaptıklarının farkına vardıracak bir hesaba çekiciyle karşılaşmazsa nerede duracağı belli olmayan, freni patlamış bir araba gibi muhakkak bir yerlere toslar. Onun için Müslüman hayatını, yaptıklarını, işlerini, fiillerini sorgulayarak, düşünerek düzenlemeye, fazlalıklarını törpülemeye çalışır. Ancak böylesine bir özeleştirel hayatla mükemmel insan olma sürecine girmiş olur. Bunun yolu yöntemi de nefis terbiyesidir. Yani nefsin azgınlıklarına ket vurma, nefsin şımarıklıklarının kendisine ve topluma zarar vermesine engel olma, Allah'ın sınırlarına tecavüz etmesine izin vermeme halidir. Nefis terbiyesinin nihai hedefi, kişiye haddini hatırlatmak, bildirmek ve hudutlarını taşmasına izin vermeyerek onu kendi sınırları içinde tutmaktır. Tasavvufun esası da budur. Ahmet Yesevi hikmetleri bu meseleyi ayrıntılı olarak irdeler. Nefis terbiyesinin en iyi yöntemlerinden biri iyilik yapmaktır. Zira iyilik, duyguları terbiye eder. İnsana insan oluşunu, eksiklerini, zaaflarını, sonunu, nereden gelip nerereye gideceğini hatırlatır. İyilik yapmak, kişiye kendisi gibi olan diğer insanlarla arasındaki birlik, beraberlik, kardeşlik durumunu hatırlatır. İyilik yapmak, insana kibirlenme, büyüklenme hastalıklarına tutulmasına izin vermez. İnsanı insan konumunda tutan temel dinamiklerden biri iyiliktir. İnsan iyilikle insanlığının farkına varır. İnsan iyilikle yaşadığını hisseder ve hayatından zevk alır. İnsan iyilikle ihtiraslarından, kendisini yakıp kül eden ve huzursuz eden, hayatını mutsuzlukla cehenneme döndüren azgın tutkularından kurtulur. Hoca Ahmet Yesevî, iyi Müslüman olmanın yollarından birinin gariplere ve yetimlere ilgi göstermek olduğundan bahseder. Buradan hareketle bu davranışın insan ruhunda merhametle bir yumuşaklık doğuracağını ve böylelikle merhamet eden, kalbi yumuşak olan insanın arınma yolunda önemli bir sürece gireceğini vurgulamak ister gibidir. Bir hikmetinde şöyle der: "Akıllı isen gariplerin gönlünü avla; Mustafa gibi ülkeyi gezip yetim ara; Dünyaya tapan soysuzlardan yüz çevir; Yüz çevirip, deniz olup taştım işte." Burada dünyaya tapan soysuzlara değil de garip ve yetimlere ilgi göstermenin önemine vurgu yapıyor. Çünkü böyle yaparsa kişi, maddeye taparlıktan, dünyaya dalmaktan vazgeçecek, garip ve yetimlerin halini anlayacak, onlara merhamet edecek, kalbi yumuşayacak, kötülük işleme ihtimali azalacaktır. Deniz olup taşması, duygu ve maneviyat itibariyle zenginleşmesi demektir. Acıma, merhamet duygusu yoğun olan insan, âdeta sonsuzluğa ulaşmış gibi olur. Dolayısıyla günah ve kötülüklerden arınma yollarından biri müslümanın toplumsal sorumluluğunun bilincinde olarak yardıma muhtaç olanlara yardım etmesi, ilgiye ihtiyaç duyanlara ilgi göstermesidir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
 
Prof. Dr. Nurullah Çetin / diğer yazıları
Menajer Ayşe Barım hakim karşısında
Üye hakimden niyet okuma sorusu
12 eve ateş düştü
6 şehit memleketlerine uğurlandı
'Terörsüz Türkiye Projesi başka bir amaç için perde mi?'
BTP liderinden çok kritik sorular
Şehit sayısı 12'ye yükseldi
4 askerimiz daha şehit oldu
Şehit sayısı 8'e yükseldi
Tedavi altındaki askerlerimizden acı haber
Facianın ardından ilk hesaplaşma
Kartalkaya otel faciası davası başlıyor
İsrailliler, Batı Şeria'da kaçak yerleşim yeri kuruyor
Batı Şeria'da yoğun hareketlilik var
"BRICS, istikrarlı küresel ekonomiyi oluşturmaya çalışıyor"
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov açıkladı
Trump: Gazze'de anlaşmaya yakınız
Bu hafta anlaşma olacak mı?
Trump-Musk arasındaki gerilimde yeni safha
Elon Musk, kendi partisini kurdu
BTP liderinden şehit askerler için taziye mesajı
‘Milletimizin başı sağ olsun’
Sürgün emri
Hedef Han Yunus var
ABD PKK/YPG'ye para akıtmaya devam edecek
2026 bütçesindeki PKK payı belli oldu
Özgür Özel'e soruşturma açıldı
Gerekçe Cumhurbaşkanına tehdit ve hakaret
İslam ülkelerini yönetenler (!) barıştan (!) umutlu (!)
Gazze'de can kaybı 57 bin 418'e yükseldi
Menajer Ayşe Barım hakim karşısında
Üye hakimden niyet okuma sorusu
12 eve ateş düştü
6 şehit memleketlerine uğurlandı
'Terörsüz Türkiye Projesi başka bir amaç için perde mi?'
BTP liderinden çok kritik sorular
Şehit sayısı 12'ye yükseldi
4 askerimiz daha şehit oldu
Şehit sayısı 8'e yükseldi
Tedavi altındaki askerlerimizden acı haber
Facianın ardından ilk hesaplaşma
Kartalkaya otel faciası davası başlıyor
İsrailliler, Batı Şeria'da kaçak yerleşim yeri kuruyor
Batı Şeria'da yoğun hareketlilik var
"BRICS, istikrarlı küresel ekonomiyi oluşturmaya çalışıyor"
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov açıkladı
Trump: Gazze'de anlaşmaya yakınız
Bu hafta anlaşma olacak mı?
Trump-Musk arasındaki gerilimde yeni safha
Elon Musk, kendi partisini kurdu
BTP liderinden şehit askerler için taziye mesajı
‘Milletimizin başı sağ olsun’
Sürgün emri
Hedef Han Yunus var
ABD PKK/YPG'ye para akıtmaya devam edecek
2026 bütçesindeki PKK payı belli oldu
Özgür Özel'e soruşturma açıldı
Gerekçe Cumhurbaşkanına tehdit ve hakaret
İslam ülkelerini yönetenler (!) barıştan (!) umutlu (!)
Gazze'de can kaybı 57 bin 418'e yükseldi
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.