Akıl, Allah’ın bir bağışıdır

H. OKAN EGESEL

İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl ılımlı hareket etmen, aşırılıktan sakınman, söz verdiğinde, sözüne aykırı davranmaman ve öfkelendiğin zaman yumuşak huylu olmandır."
Resûlullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Akıl, Allah'ın insan için yarattığı ve kendisiyle görülecek ve görülmeyecek şeylerin farkını tanıması için kalplerin aydınlığı kıldığı bir nurdur."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl hakikatte günahtan uzaklaşmak, akıbetleri düşünmek, ihtiyatlı ve ileri görüşlü hareket etmektir."
Resûlullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Allah Tebarek ve Teala aklı, ezeli ilminde birikmiş ve gizlenmiş, aynı zamanda hiçbir mürsel peygamberin ve mürsel meleğin haberdar olmadığı bir nurdan yaratmıştır. O halde ilmi, aklın kendisi; anlayışı, aklın ruhu; zühdü aklın başı; hayâyı, aklın iki gözü; hikmeti, aklın dili; yumuşaklığı, aklın ağzı; rahmeti, aklın kalbi karar kıldı. Sonra içini on birikmiş şeyle, sağlam kıldı: Yakîn, iman, doğruluk, huzur, ihlas, yumuşaklık, bağış, kanaat, teslimiyet ve şükür ile."
İmam Hasan (a.s), babası Ali (a.s) kendisine aklın ne olduğunu sorunca şöyle buyurmuştur: "Kalbin, kendine ısmarlanan şeyi korumasıdır."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl, tecrübeleri korumaktır. En hayırlı tecrübe, sana öğüt veren tecrübedir."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl ve ilim bir ipe bağlanmıştır birbinden ayrılmaz ve uzaklaşmazlar."
İmam Kâzım (a.s) Hişam b. Hakem'e tavsiyesinde şöyle buyurmuştur: "Ey Hişam! Şüphesiz akıl ilimle birliktedir. Allah-u Teala şöyle buyurmuştur: Bunlar insanlara verdiğimiz örneklerdir. Şüphesiz âlimler dışında kimse onları akledemez."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Mutsuz kimse kendisine verilen akıl ve tecrübenin faydasından mahrum kalan kimsedir."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllar Allah vergisidir. Adab ise sonradan insanın kazandığı şeylerdir."
İmam Rıza (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl, Allah tarafından bir bağıştır, edeb ise zahmet ve çaba ile elde edilir. O halde her kim edeb kazanma yolunda zahmet çekerse onu elde eder. Her kim de aklını çoğaltmak için kendisini zahmete düşürürse sadece cehaleti artar."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl iki çeşittir: Tabii (ve zati) akıl ve tecrübi akıl. Her iki akıl da fayda verir."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "İlim iki çeşittir: Yaratılıştan gelen ve sonradan kazanılan. Yaratılıştan gelen ilim olmadığı zaman, sonradan kazanılan da fayda vermez."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıl anneden doğmadır, ilim ise sonradan kazanılandır." (Muhammed Muhammedî Reyşehrî, Mizanu'l-Hikmet).