Ankara - Bağdat hattı koptu

RECEP BAHAR - ANALİZ
Irak'ta Şii lider Maliki başbakanlığındaki hükümetin Kuzey Irak'tan Türkiye'ye petrol ihracatının ‘yasa dışı' olduğunu savunarak ‘gereken önlemleri' alacağını ilan etmesi, Ankara ile Bağdat arasındaki zaten gergin olan ilişkilerin daha da kötüleşeceğinin sinyalini verdi.
Bağdat'ın karşı çıkmasına rağmen, Kuzey Irak'taki Kürt Bölgesi'nden Türkiye'ye kamyonlarla ham petrol taşınmaya başlandı. Kuzey Irak'tan Türkiye'ye petrol satışı ‘takas' yöntemiyle gerçekleşiyor. Türkiye, ham petrol karşılığında Kürt bölgesine ‘benzin, mazot' veriyor. Erbil'deki Barzani yönetimi, petrolün Türkiye'ye rafine edilmek üzere gönderildiğini savunuyor ve Bağdat'ı Kuzey Irak'a yeterince akaryakıt göndermemekle suçluyor. Başta Erbil olmak üzere Kuzey Irak'ta birçok noktada akaryakıt ürünleri yol kenarlarında bidonlarla satılıyor. Ülkede modern akaryakıt istasyonu sayısı son derece az bulunuyor. Öte yandan Kuzey Irak'ın elektrik ihtiyacı da petrolden karşılanıyor.

Bağdat ve Erbil anlaşamıyor
Irak'ın Enerji'den Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hüseyin Şehristani'nin Sözcüsü Faysal Abdüllah, “Bu, yasa dışı ve anayasaya aykırı bir iş ve buna karşı gereken kararlar alacağız. Diğer ülkelere ham petrol, gaz veya petrol ürünlerini ihraç hakkı, Petrol Bakanlığı'na aittir” dedi. Bağdat ile Erbil, Kuzey Irak'taki petrol ve gaz üretiminin kimin tarafından kontrol edileceği konusunda uzun süredir anlaşamıyor. Merkezi hükümet, ülkenin tüm kaynaklarını kontrol etme hakkının kendine ait olduğunu savunurken, Bölgesel Kürt Yönetimi buna karşı çıkıyor. Bağdat ile Erbil arasındaki gerginlik, ABD'li Exxon Mobil şirketinin Kürt Bölgesel Yönetimi ile bir anlaşma yaptığını açıklaması ile geçtiğimiz  Ekim ayından bu yana arttı. O dönemde Bağdat, Exxon Mobil'e merkezi hükümetle anlaşmaların riske girebileceği uyarısını yapmıştı. Bölgesel Kürt Yönetimi, merkezi yönetimin müteahhitlere ödemesi gereken 1.5 milyar doları vermemesi nedeniyle günlük 100 bin varillik ham petrol ihracatını Bağdat'ın kontrol ettiği boru hattından sevkini askıya almıştı. 

Araplar Kuzey Irak'a izinsiz giremiyor
Irak'ın kuzeyinde kurulan Bölgesel Kürt Yönetimi, maddi bağ dışında Bağdat'tan resmen kopmuş durumda. Öyle ki, Araplar Kuzey Irak'ın Erbil ve Süleymaniye gibi şehirlerine izin almadan giremiyor. Peşmergeler, mesela Bağdat'tan gelen bir Arap'ın aracını kontrol noktalarında çevirerek, “Niçin bölgeye geldiğini” sorgulayabiliyor. Ancak Kürtler serbestçe Bağdat'a gidebiliyor!

Türkiye'nin tercihi Barzani ve Talabani
Türkiye, Şii Maliki yönetimiyle bir süredir köprüleri atmış durumda. Bağdat ile Ankara arasındaki resmi ziyaretler de bir süredir durdu. Türkiye, 2012 yılının ilk 6 ayında Irak'a yaptığı yaklaşık 5 milyar dolarlık ihracatın yüzde 70'ını Kuzey Irak'a gerçekleştirdi. Bu durum Kuzey Irak ile Ankara arasındaki ilişkilerin pekişmesine de yol açıyor. Öte taraftan Maliki yönetimi, Suriye'de Beşar Esad'a arka çıkarken; Ankara - Barzani yani Erbil ve ABD karşı cephede konumlanmış durumda. Ancak, ilginçtir bu ittifak PKK'nın zayıflamasına değil bilakis güçlenmesine yol açıyor! Başbakan Erdoğan, son bir yıldır Maliki ile yüzyüze görüşmedi. Sadece 10 Ocak 2012'de Irak'taki son gelişmelerin ele alındığı bir telefon görüşmesi yaptı.