Anne baba hakları -1-

Anne ve babaya; saygı, sevgi, itaat hakkında çok söz söylenir ama iş uygulamaya geldiği zaman, sözlerin yerinde yeller eser. Anne babalar, evlatlar tarafından az bir dünyalık, yada az bir menfaat için olmaz haksızlıklara, saygısızlıklara mazur bırakılırlar. Halbuki anne babanın hakları ödenemeyecek kadar çoktur. "Biz insana, ana ve babasına iyilikte bulunmayı tavsiye ettik. Özellikle anasına tavsiye ederiz ki, o kat kat eziyete katlanarak ona hamile kalmış, emzirmesi de iki sene sürmüştür. Bunun üzerine, Bana, ana-babana şükret."  (Lokman; 14)Hz. Ebû Hüreyre'den rivayet edilen bir hadisi şerifte Rasûlullah (sav) şöyle buyurmuştur:"Hiçbir çocuk babasının hakkını ödeyemez. Ancak onu köle olarak bulup da satın alıp, azad etmesi müstesna."( Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi: 16/415.)Bu hadisi şerifin teşkil ettiği manasını alimler şöylece açıklamışlar;"Hadis-i şerifte babanın hakkının onu ancak köle olarak bulup sonra onu satın alıp sonra da azad etmekle ödenmiş olacağı ifade buyurulmaktadır. Oysa Hattâbi'nin de ifâde ettiği gibi bir kimsenin köle olan babasını satın almasıyla babası hürriyetine kavuşmuş olur. Dolayısıyla onu ayrıca azad etmek fırsat ve sevabını elde edemez. Öyleyse bir kimse, hiçbir zaman köle olarak bulacağı babasını hem satın alma hem de onu azat etme fırsatı bulamayacağından babasının hakkını ödeyebilmesi için ona yapması gereken iyilikleri yapma imkânını, hiçbir zaman bulamayacaktır." ( Buhârî, el-Edebu'1-Müfred Tercemesi, A. Fikri Yavuz, 1, 15.)Başka bir hadis-i şerifte de anne babanın haklarının ödenmesinin imkansızlığı şöylece ifade edilmiştir:"Bir adam annesini sırtına almış, Kabe'yi tavaf ettiriyordu. O esnada Rasûlullah (s.a.)'i gördü ve: "Nasıl, annemin hakkını ödeyebildim mi?" diye sordu. Hz. Peygamber de:"Hayır, seni karnında taşırken bir nefes alma anındaki zahmetinin dahi hakkını ödeyemedin", buyurdu" (a.g.e.)  Bu hadis-i şerifler, gösteriyor ki anne ve babanın hakları ödenemeyecek kadar büyüktür. Bu nedenle bir kimse ancak onlarla iyi muamelede bulunmak suretiyle gönüllerini razı eder ve bu yolla Allah'ın rızasını kazınırsa, o zaman anne ve babasının hakkını ödemiş.olabilir.  Anne ve babayı razı etmenin yollarına gelince; bunu da yüce Allah Kur'an-ı Kerim'inde bizlere şöyle açıklamaktadır: "Eğer onlardan birisi veya ikisi birden ihtiyarlılıklarında senin yanında olurlarsa onlara "Öf deme, azarlama da... güzel söz söyle merhametten dolayı tevazu kanatlarını ger ve: Ya Rabbi onlar küçükken beni nasıl büyütüp beslemişlerse sen de onlara öyle merhamet et, de"(İsra (17), 23-24.)"Binaenaleyh anne ve babadan biri çocuklarına mubah veya adabdan olan işin yapılmasını emir ederlerse bu emre itaat edip onu yerine getirmeleri üzerlerine farz olur".(Kurtubî, el-Cami, X, 209) Anne ve babanın emirleri itaatsizlik, Hz. Peygamber tarafından; "şirkten sonra en büyük günah" olarak nitelendirilmiştir. ( Buhari, istizan 35.)(devam edecek)