Ayakkabı sektörü temsilcilerinin canı yanmış

Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten'in ev sahipliğinde düzenlenen ve Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı (BMD) Sinan Öncel'in de katıldığı toplantıda, hammadde ve yarı mamul ithalatında yüzde 100'ü aşan ilave vergiler ve kayıt dışı üretim nedeniyle ayakkabı sektörünün var olma mücadelesi verdiğinin altı çizildi.
Toplantıda ayakkabı sektöründe daralan ihracatla, turiste satışlarda ibrenin yeniden yukarı döndürülmesi ve sektörün nefes alabilmesi için iki konuda acil önlem alınması istendi. Türkiye'nin önde gelen  ayakkabı sanayicileri ile yerli ve yabancı markalarının ilgili kurumlardan acil önlem çağrısı yaptıkları konular şöyle sıralandı:
1. Hammadde ve yarı mamul ithalatında uygulanan ek vergi oranları acilen sıfırlanmalı. Yan sanayici için gerekirse farklı bir teşvik mekanizması geliştirilmeli.
2. Ayakkabıda yıllık 200 milyon çifte ulaşan kayıt dışı ve sahte üretimle mücadele daha kararlı bir şekilde yürütülmeli.

Sektör döviz açığı veriyor

TASD Başkanı Berke İçten, toplantıda yaptığı değerlendirmede dünya ortalamasının çok üzerindeki girdi maliyetleri nedeniyle ayakkabı sektörünün son iki yılda rekabetçiliğini büyük ölçüde kaybettiğinin altını çizdi. 2024'te ayakkabı ihracatının adet bazında yüzde 19.6, değer olarak ise yüzde 8.4 daraldığına dikkat çeken İçten, şunları söyledi: "Aynı dönemde Türkiye'nin ayakkabı ithalatında adet bazında yüzde 39,6, değer olarak yüzde 21'lik artış dikkat çekiyor. Ayakkabı dış ticaretimizde birkaç yıl önce 500 milyon dolarlık cari fazlamız vardı. 2024'ü ise 550 milyon dolar cari açıkla kapattık. Çünkü tam da küresel talebin yavaşladığı bir dönemde, ülkemizde girdi maliyetleri olağanüstü arttı. Kur ise yatay bir seyir izlediği için fiyat tutturamıyoruz. İşçiliğin yanı sıra genel giderlerle ham madde ve yarı mamul önemli girdi kalemlerimiz arasında yer alıyor. Bir ayakkabı yaklaşık 50'ye yakın malzemeden oluşuyor. Her malzemeye ilave gümrük vergisi uygulandığında maliyet arttığı için bizim  rekabet şansımız azalıyor. Örneğin, 16 dolara üretilen bir çift spor ayakkabının malzemelerini Çinli üretici bize göre 3,9 dolar daha ucuza tedarik ediyor. Bu sorunun acilen çözülmesi gerekiyor. Çünkü biz ithal ettiğimiz hammadde ve yarı mamulü işliyor, değer katıyor ve ihraç ediyoruz. Bitmiş ürün çeşitliliğimizi arttırmak ve özellikle küresel markaların taleplerine yanıt verebilmek için bazı malzemeleri yurt dışından getirmek durumundayız. Tabi bu üretimi yaparken istihdama önemli bir katkı sunuyoruz. Dolayısıyla bu malzemeleri ithal etmenin ülke ekonomimiz için risk taşıdığını düşünmüyoruz. Elbette biz tüm hammadde ve yarı mamul ihtiyacımızı yurt içinden karşılamayı arzu ediyoruz. Ancak o malzeme ülkemizde üretilmiyorsa veya çok pahalıysa daha uygun bir maliyetle yurt dışından getirebilmeliyiz. Mevcut durumun aynı şekilde devam etmesi halinde bitmiş ayakkabı ithalatının daha da artmasından endişeliyiz."


Girdi maliyetleri yüksek

BMD Başkanı Sinan Öncel de yüksek girdi maliyetleri nedeniyle ayakkabı başta olmak üzere emek yoğun sektörlerin var olma savaşı verdiğine dikkat çekti. Ham madde ve yarı mamul ürünlerin ithalatında uygulanan yüksek ek vergilerle ayakkabı sektörünün ayakta kalmasının imkânsız olduğunu vurgulayan Öncel, şöyle devam etti: "Kira ve diğer maliyet kalemlerini de eklediğimizde biz aynı ürünü Avrupa'daki birçok ülkeden daha pahalıya mal ediyoruz. Bu sorunu bütün perakende kategorilerinde yaşıyoruz. Diğer taraftan markalarımız koleksiyonlarını çeşitlendirmek için bitmiş ürün de ithal ediyor. Ancak bitmiş ürün için uygulanan referans fiyat nedeniyle maliyet ikiye katlanıyor. Bütün bu maliyetleri alt alta topladığımızda rekabetçi fiyat tutturma şansımız kalmıyor. Nitekim turiste satışlarımız ortada. İki üç yıl öncesine kadar Türkiye'de kartlı alışverişte yabancıların payı yüzde 10'un üzerindeydi. Oran, 2024'te yüzde 5'in altına geriledi. Ülkemizdeki hammadde ve ara mal fiyatları dünya fiyatlarının çok üzerinde ve bu artık ana sanayiye zarar verdiği gibi bizi dünyayla rekabetten koparıyor. Ham madde ve ara mal ithalatında gümrük vergilerinin sıfırlanması ibreyi yeniden yukarı döndürür. Halen ham madde ve ara mal üretimi ve  ticareti yapan tüm firmalar dünyanın her yerinden ana sanayiye sunacakları seçeneklerle ayakkabı üretimine çok büyük destek verebilirler. Böyle bir düzenleme hem yan sanayi hem de ana sanayinin gelişimine katkı sunar. Ülkemizdeki enflasyonla mücadeleye de zarar veren bu soruna karşı acil önlem alınmaması halinde yurt dışında da önemli operasyonları bulunan markalarımız için telafisi imkânsız sonuçlarla karşı karşıya kalabiliriz."