AYM krizi

Anayasa Mahkemesi (AYM),  tutuklu gazetecilerin haklarının ihlâl edildiğine karar verdi. Ve kıyamet koptu?
Önce hükümet sözcüsü ve adalet eski bakanı ortaya atılarak Anayasa Mahkemesi'nin kanun dışına çıktığını haykırdı.
İktidardan bu ses yükselir de bu rüzgârın etkisinde kalan yargıçlar durur mu? Dik duran, bağımsızlık ilkesine bağlı yargıçlarımızı tenzih ediyoruz. Gazetecilerin tutuklu yargılandığı yerel mahkeme yargıçları, AYM'nin hak ihlâlini tespit eden kararına rağmen tahliye kararı vermedi ve de AYM kararının kendilerine tebliğ edilmediğini öne sürdü. Birisi de hükümet sözcüsü ve başbakan yardımcısından da cesaret alarak AYM'nin yetki gaspında bulunduğunu açıklayabildi.
İnsan haklarının korunmasında yargının rolü ve önemi bellidir.
Kuvvetler ayrılığının kuvvetler yapışıklığına dönüştüğü ülkemizde, bağımsız ve tarafsız olması gereken yargıyı da siyasal iktidarın güdümünde tutma gayretleri sürmekte, hatta savaş verilmektedir.
Anayasa Mahkemesi 2016'da da yine benzer bir karar vermiş, "Karara uymuyorum, saygı da duymuyorum" şeklindeki tepki siyasetin tepesinden gelmişti. 
Dünden bugüne değişen bir şey yok!
AYM krizi iki sorunu önümüze koymuştur;

1. Yargı birliği / ayrılığı:
Dünyanın çoğu ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de tam bir yargı birliği değil, yargı ayrılığı ilkesi benimsenmiştir. Bunun temeli de adli/idari yargı ayrımıdır. Bazı haklı nedenlerle ortaya çıkmış olan bu ayrılığın ötesinde, adli yargı ya da idari yargı içinde meydana getirilen yeni bölünme ve ayrılıklar ise, bunların haklı nedenlere dayanıp dayanmadıkları tartışması bir yana, yargı bağımsızlığı açısından sorunlar oluşturmaktadır. Adli yargı ile idari yargının kendi iç bütünlüklerinin bozulması, bunların parçalara bölünerek zayıflamasına, bu parçaların da dış müdahalelere karşı daha açık hale gelmesine neden olmaktadır. Devletler için de bu böyle değil mi; dış güçler önce birlik ve beraberliği yok eder, parçalar ve böler ve de istediğini alır.
Özel yetkili mahkemelerin kurulması buna örnektir.
Başbakan da şunu söylemektedir AYM kararı dolayısıyla: Yargıda çatışma olmamalıdır. Başbakan bunu söylerken yardımcısı da AYM ile yerel mahkemeleri karşı karşıya getirmektedir.
Bir ülkede yüksek mahkemeler ki bizde Yargıtay ve Danıştay üst inceleme mercileridir. Bu yüksek mahkemelerin varlığı, kendi alanında hukuksal konularda en son sözü söylemek, olası hukuksal hataları düzeltmek, ilk derece (yerel) mahkemelere yol göstericilik yapmak, ülkede aynı konuda değişik mahkemeler arasındaki uygulama farklılığını gidermek, hukukun üstünlüğünü sağlamak içindir. Toplumun yüksek mahkemelerden beklentisi yasalarla ve hukukun genel ilkeleriyle belirlenmiş olan hakkının, hukukunun, özgürlüğünün sağlanması, adaletin tesis edilmesidir.
AYM de yüksek mahkemedir. Anayasal Yargının en yetkili kurumu ve mahkemesidir.
Görevlerine gelince;
-İnceleme ve denetleme görevi: Yasaların, Yasa Gücünde Kararnamelerin(KHK) ve TBMM İç Tüzüğü hükümlerinin anayasaya uygunluğunu denetler, uygun olmayanları iptal eder.
-Yargılama görevi: Cumhurbaşkanı'nı, TBMM Başkanı'nı, Bakanlar Kurulu, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Hakimler ve Savcılar Kurulu Başkan ve üyelerini, Genelkurmay Başkanı'nı, Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanı'nı görevleriyle ilgili suçlardan dolayı yargılar ve bu işlevi yaparken Yüce Divan sıfatını alır.
-Bireysel başvuruları inceler: Temel hak ve özgürlükleri kamu gücü tarafından ihlâl edilmiş kişilerin müracaatlarını değerlendirir; hak ihlâli varsa bunu tespit eder.
Krize neden olan da AYM'nin tutuklu gazetecilerin bireysel başvurularını kabulle haklarının ihlâl edildiğini karara bağlamasıdır. 
Anayasa'nın bağlayıcılığı ve üstünlüğü ilkesi gereği, anayasa kuralları nasıl herkesi, yasama, yürütme ve yargı organları dahil tüm kurum ve kuruluşları bağlıyorsa; Anayasal Yargı'nın kararları da değindiği konularda, ilgili mahkemeleri bağlar. Mahkemeler AYM kararına uymazlarsa anayasayı ihlâl suçu işlemiş olurlar.
2. Yargıç ve yargılama kültürü
Yargı anlayışı ve kültürü ile insan hakları arasında ilişki yeterince anlaşılmamışsa ya da idrak edilemiyorsa, yargının insan hakları üzerindeki olumsuz izdüşümleri yaşadığımız krizlere yol açar.
Yargıcın hukuk, adalet ve yargılama kültürü gibi mesleki kültürü yanında genel kültürü de önemlidir.
Tüm bu saydıklarımızda zaaf varsa kriz kaçınılmazdır.