Baba devlet

Baba, kavramı soyuttur, Somutlaştıran kimdir? İnsandır. Devlet soyut bir kavramdır. Onu somutlaştıran ise insandır.

Neden baba, örneği verdim? Çünkü bizim inancımızda devlet eşittir babadır da ondan. Peygamberimiz devlet yöneticilerini, halkını koruyan, gözeten, ihtiyaçlarını karşılayan, yediren, giydiren, barındıran, can, mal, namus güvenliğini sağlayan gibi nice görevlere memur olduğunu belirtmiştir.

Hz. Peygamberin ilminin mirasçısı, halifesi, vasisi Hz. Ali bu konuda Mısır'a vali olarak atadığı Malik b. Eşter'e talimatlarında şunlarda vardır:

"Ana-baba çocuklarının durumunu nasıl araştırıyorsa sen de, halkın durumunu öyle araştır"

"Toplumun her kesimine sevgi beslemek ve onlara sevgi ve şefkat duyguları ile yaklaşmak gerekir."

"Halkın sıkıntılarını azaltmak için hiçbir fedakârlık idareciye ağır ve bıktırıcı gelmemelidir."

"Yönettiğin topraklarda geliri olmayan miskinler, dilenmeyen yoksullar, kronik hastalar, elsiz ayaksız durumda olan çaresizler vardır ki, Allah onların yoksulluk paylarını tahsis etmiştir."

"Divan görevlilerinin hakaretine uğrayan veya eşraftan zarar görüp, derdini sana anlatamayan biçareleri bulmak, hallerini sorup, anlamak için iyi niyetli, Allah'tan korkan, güvenilir, sadık kişileri bulup, görevlendirmelisin."

"Tayin ettiğin memur, asker ve polis tarafından fakir ve güçsüzlere uygulanan zulüm ve baskının önüne geçmelisin."

"Yardımcılara karşı ihtiyatlı olmak gerekir, içlerinden biri elini hıyanete uzatır ve denetçiler tarafından bu haber doğrulanırsa bu tanık olarak sana yeter."

Yönetici ile halkın kaynaşması

"Her ne sebeple olursa olsun, valiler uzun süre reaya ve berayadan ayrı kalmamalıdır.

Zira bu ayrı kalış, bir yandan zulüm kapılarını aralayarak fırsatçıları harekete geçirir, diğer taraftan da halkın ülke meselelerine karşı ilgisini azaltır.

Şunu da bilmek gerekir ki, perdenin arkasındaki halk, perdenin öbür yanında neler olup bittiğini göremez. Bakışlarında olayların büyüğü küçülür, küçüğü büyür, iyiliği kötü, kötülüğü iyi görür.

Doğruyu yanlıştan ayıramaz, hak ile batıl birbirine karışır. Neticede valiler de bir beşerdir. Halkın, kendisinden sakladığı işleri nereden bilecek? Gerçeğin apaçık belirtileri yok ki, bununla doğrular yanlıştan ayrılabilsin."

Hz. Ali'nin (a.s) tasarrufu

"Kalemlerinizi sivriltin, satırlarınızı birbirine yakın yazın, fazla yazmaktan kaçının, kastınızı daha kısa anlatın. Sakın ola ki fazla yazmayın, gevezelik etmeyin. Zira Müslümanların malı israf kaldırmaz' sözlerinin sahibi Hz. Ali, devlet malına karşı son derece tasarruf ve disiplinli davranmış ve bunu da memurlarına emretmiştir.

Bir akşam Talha ve Zübeyr, şahsî bir takım meseleleri için Hz. Ali'nin (a.s) huzuruna vardılar. İmam o sırada beytülmalin işleriyle uğraşıyordu. O ikisi içeri girdiğinde beytülmalin kandilini söndürdü ve evinden bir kandil getirmelerini buyurdu!

Hz. Ali Efendimize göre vergiler halka hizmet ve ülke kalkınması için harcanmalıdır. Neden? Peygamber Efendimiz öyle yaptığı için.

Bu konuda valilere verdiği talimatlar ve de yaptığı konuşmalardaki birkaç vurgusunu hatırlayalım;

Hz. Ali'ye göre vergi, halka hizmet ve ülke kalkınması için harcanmalıdır. Halka hizmet etmeden vergi toplama yoluna gitmek halka bir zulüm olduğundan zamanla vergi gelirini de düşürecektir:

"Şunu unutma ki, vergi toplamaktan ziyade ülkenin kalkınması için çaba göstermelisin. Zira vergi halka hizmet ile elde edilebilir. Hizmet vermeden vergi toplama yoluna gitmemelisin.

Hz. Peygamber şöyle buyurur: 'Kim, ölü toprağı canlandırırsa o toprak onundur. Zâlim damar sahibine hak yoktur.' Bu bakımdan arazi ve emlakın gelişmesi için çaba göstermeyip sadece vergi tahsiline gidersen ülkeyi harbeye çevirir, insanların perişan olmasına neden olursun."

Hz. Ali vergi toplama konusunda oldukça hassastı. Vergi gelirleri cihad ve fetih işlerinde kullanılır, askerin masrafları ve cihad masrafları buradan karşılanırdı. Vilayetlerde görevli memurların maaşları buradan verilirdi.

Ayrıca köprüler, kuyular, yollar, kanallar ve imar faaliyetleri de bu gelirle yapılırdı." (Geniş bilgi, İmam Ali, Prof. Dr. Haydar Baş)

Emirnamede: "Allah'a itaat etmeni, kulluktan ayrılmamanı, Kuran-ı Kerim'de buyrulduğu üzere farzlara ve sünnetlere uymanı emrediyorum.

Halkını sev ve onlara merhametli davran, alçak gönüllü ve dengeli ol. Adaletli ol, ister kendinle ilgili, ister yakınlarınla ilgili, ister halktan sevdiğin, kayırdığın kimselerle ilgili bir mesele olsun asla Allah'a ve kullarına karşı adaletten ayrılma. Eğer böyle yapmazsan zulmetmiş olursun. Kullarına zulmedenlerin karşısında mazlumların koruyucu ise Allah'tır.

Öyle işleri tercih et ki bu işler hem orta yolu koruyan hem de adaleti yayan işler olsun ve halkın genelini memnun etsin.

Ayıpları araştırma, senden önceki yöneticilerin suçlarına ortak olmuş, onları zulme yöneltmiş kimselerle yapılan istişare en kötü istişaredir. İstişareden ayrılma, istişare tedbirli olmanın gereğidir."

Netice itibarı ile can gibi devlet malı da, adalette kısaca muhatap olduğum her şey emanettir ve Allah, emanetten sorguya çekecektir."