Bayanların örtünmesi ve avret

Son yıllarda ortaya çıkan değişik örtünme çeşitleri üzerine arkadaşlarımızdan; "Bayanlar için avret nedir? Örtünme ne şekilde olmalı, nereler örtünmeli?" şeklinde sorular geliyor. Bu sorulara ayetler hadisler ve âlimlerin bu konudaki fetva ve görüşlerini içeren bir yazı hazırlamak istediğimde Prof. Dr. Haydar Baş'ın "İslam'da Kadın Hakları" adlı cep kitapları serisine ait, hacim olarak küçük fakat içerik olarak oldukça büyük olan eserinde bu konulara dair oldukça kapsamlı ve konuyu uzatmadan gereksiz ayrıntılara girilmeden ve akıllarda soru işareti bırakacak hiçbir konu bırakmadan anlatıldığı için, hiçbir ekleme yapmadan ya da tek bir cümlesini dahi atlamadan aktarılmasını daha uygun gördüğüm için aktarıyorum. Ayrıca bu kitabı tüm bayanların okumasını tavsiye ediyorum.      Avret, kendisinden zarar ve fesat beklenen şey demektir. Kadın ise; görülmesi ya da sesinin duyulmasıyla günaha sebep olabileceği için avrettir. İnsanın avret sayılan kısımlarını örtmesi konusunda İslam âlimleri, fıkıhçılar arasında ihtilaf yoktur. Çünkü bu konuda emir (vücub) ifade eden açık naslar mevcuttur. Allah Teâlâ, Kur'an-ı Kerim'de Hz. Peygamber'in hanımlarına ve onların şahsında bütün mü'mine kadınlara hitaben, "Evlerinizde (vakar ile) oturun. Evvelki cahiliyet devri kadınlarının kırıla döküle, süslerini göstere göstere yürüyüşü gibi yürümeyin" (Ahzab: 33) buyuruyor.Bu emirlerin sadece Allah Resûlü'nün zevcelerine ait olması düşünülemez. Zira onlar bütün mü'minlerin anneleri oldukları halde (Ahzab: 33) böyle olmaları istenirse, bu, diğer kadınlardan öncelikle istenir. Sûrenin sonundaki cilbab ayeti de bunu gösterir. Bu emrin onlardan başlaması, onların örnek olmalarından ve bir şeye davet edenin o şeye öncelikle uyması gerektiğindendir. (Alusi, Ruhu'l-Meani, Mısır).Diğer bir ayette de yine Hz. Peygamber'in kadınları ile ilgili olarak inananlara hitaben, "O'nun (Hz. Peygamber'in) zevcelerinden lüzumlu bir şey istediğiniz vakit perde arkasından isteyin" (Ahzah: 53) buyuruluyor.Bu emirleri biraz daha izah eder şekilde şu İlahi beyan dikkat çekmektedir: "Ey Peygamber! Zevcelerine, kızlarına ve mü'minlerinin kadınlarına, cilbablarını üstlerine örtmelerini söyle." (Ahzab, 59).  Yine, "Mü'mine kadınlara da söyle gözlerini (harama bakmaktan) sakınsınlar, ırzlarını korusunlar, ziynetlerini açmasınlar. Bunlardan görünen kısmı müstesna, başörtülerini yakalarının üstünü (kapayacak şekilde) koysunlar" (Nur: 31) buyuruyor.Ayrıca, "Ey Ademoğulları, her mescide gidişte ziynetlerinizi takının" (Araf: 31) ayetinin namazda avreti örtmenin farz olduğuna delalet ettiğinde âlimlerin çoğunluğu müttefiktir. (Kurtubi, el-Cami li-Ahkami'l-Kur'an, Kahire, 1967 (1387) VIII/190, XXII, 6; Muhammed Ali es-Sabuni, Ravaiu'l-Deyan Daru'l Kur'an-ı Kerim, 1972 (1391), III, 378).Hz Peygamber de, mesela Hz. Ali'ye hitaben, yabancı bir kadına tasarlamadan olan birinci bakıştan sonra vuku bulacak kasıtlı bakışı yasaklıyor. (Ebu Davud, Nikah 43; Tirmizi, Edeb 28; Darimi, Rikak 3; Ahmed, V, 351,357).Cerir b. Abdullah ansızın bakışın hükmünü sorduğunda ise gözünü çevirmesini emrediyor. (Müslim, Edeb 45; Ebu Davud, Nikah 43; Tirmizi, Edeb 28; Darimi, İsti'zan, Ahmed, VI, 358, 3641).Şehvet ile bakışı gözün zinası sayıyor. (Buhari, İsti'zan 12; Kader, 9; Müslim, Kader, 20-21; Ebu Davud, Nikah; Ahmed. II. 276).Bir kadının güzelliklerine şehvetle bakanın gözüne kurşun eritilip döküleceğini bildiriyor. (Serahsi, Mebsut, X. 153).Mutlaka yol kenarlarında oturulması gerekli hallerde gözü muhafaza etmeyi yolun hakkı olarak gösteriyor. (Buhari, Mezalim, 22; Ebu Davud, Edeb, 12; Ahmed, III 36, 47).Öbür yönüyle de bakmamayı ecre ve imanın tadını duymaya vesile sayıyor. (Ahmed, V, 264).İşte bu ve benzeri naslar İslam âlimlerinin, avreti örtmenin farz olduğu konusunda ittifaklarına sebeptir. Ebu Velid b. Rüşd, bu konuda ulemanın ittifak ettiklerini söylüyor. (İbn-i Rüşd, Bidayetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l-Muktedis, I/89, Aynı, a.g.e IV/53). Tarih boyunca yaşanagelen bu emir, böylece fiili icma haline de gelmektedir.