Bodrum'da turizmin gölgesinde tarım

Bodrum, her ne kadar lüks turizm destinasyonu olarak ün salmış olsa da, yarımadanın iç kesimleri ve ovaları yüzyıllardır süregelen güçlü bir tarımsal mirasa ev sahipliği yapmaya devam ediyor.

Ancak yükselen maliyetler, kuraklık tehlikesi ve kentleşmenin baskısı, Bodrum çiftçisini zorlu bir mücadelenin içine itmiş durumda.

Bodrum'da Yetişen Başlıca Tarım Ürünleri

Bodrum'un iklimi ve toprak yapısı, özellikle Akdeniz ve Ege tipi ürünlerin yetişmesine imkan sağlamaktadır. İlçe yüzölçümünün yaklaşık %34,2'si tarım faaliyetleri için kullanılmaktadır.

1. Endüstriyel ve Geleneksel Ürünler



Zeytin ve Zeytinyağı: Bodrum'un tarihsel olarak en önemli tarımsal ürünüdür. Yarımadanın birçok köyünde (özellikle Çömlekçi, Etrim gibi) zeytincilik halen aktif olarak sürdürülmektedir. Bodrum zeytinyağı, yerel pazarlarda ve butik dükkanlarda büyük ilgi görmektedir.

Narenciye: Portakal, limon ve özellikle mandalina üretimi, Bodrum ekonomisine önemli katkı sağlayan bir alandır. Bodrum mandalinası, coğrafi işaretiyle de tanınan ve reçel, marmelat, sabun gibi farklı ürünlere de dönüştürülen simgesel bir üründür.



Hububat: Buğday (ekmeklik ve makarnalık), arpa ve nohut gibi temel hububat ürünleri desteklenen tarım havzaları içinde yer almaktadır.



Susam, Yer Fıstığı ve Pamuk: Mevsimine göre bu ovalarda darı, susam, yer fıstığı ve pamuk gibi endüstriyel ürünler de görülebilir. (Ancak pamuk, havza bazlı destekleme modelinde izin verilmeyen ürünler listesinde de yer alabilmektedir, bu da üretim miktarının değişebileceğini gösterir.)

2. Seracılık, Bal ve Diğer Ürünler

Seracılık: Yöresel iklimin elverişliliği sayesinde seracılık da büyümektedir. Serada mevsimlik sebzeler yetiştirilmektedir.

Yerel Otlar ve Baharatlar: Kekik, adaçayı, nane gibi yöresel otlar ve baharatlar hem taze hem de kurutulmuş olarak pazarlarda önemli bir yere sahiptir.

Bal: Kekik ve çam balı başta olmak üzere arıcılık faaliyetleri de yaygındır ve önemli bir geçim kaynağıdır.

Üzüm ve Şarap: Yerel üzüm türleri kullanılarak butik şarap üretimi yapan işletmeler de mevcuttur.

Çiftçilerin Karşılaştığı Temel Sorunlar

Bodrum'un kendine has coğrafi ve ekonomik şartları, tarım sektöründeki genel sorunları daha da ağırlaştırmaktadır.

1. Yükselen Girdi Maliyetleri

Enerji ve Akaryakıt: Sulama ve tarımsal faaliyetler için kullanılan elektrik ve mazot fiyatlarındaki sürekli artışlar, çiftçinin üretim maliyetini katlamaktadır.

Zirai İlaç ve Gübre: Zirai ilaç, tohum ve gübre fiyatlarının yüksekliği, özellikle küçük ölçekli çiftçilerin borç yükünü artırmakta ve üretimden çekilme riskini yükseltmektedir.

2. İklim Değişikliği ve Su Sorunu

Kuraklık Tehlikesi: Ege ve Akdeniz bölgesini tehdit eden kuraklık, Bodrum'da da tarımsal sulama için hayati bir sorundur. Özellikle yeraltı su kaynaklarının azalması, verim kayıplarına neden olmaktadır.

Zirai Don ve Aşırı Hava Olayları: Mevsim normalleri dışındaki aşırı hava olayları (erken don, şiddetli yağış) ürünlere zarar vererek çiftçilerin gelirini doğrudan etkilemektedir.

3. Kentleşmenin Baskısı ve Arazi Kaybı

Turizmin Baskısı: Turizm ve inşaat sektörünün yarattığı yoğun talep, tarım arazilerinin rant nedeniyle el değiştirmesine ve imara açılmasına yol açmaktadır. Bu durum, tarım alanlarının hızla daralmasına ve üretimin sürdürülebilirliğinin tehlikeye girmesine neden olmaktadır.

İşgücü Sorunu: Turizm sektörünün cazibesi, tarım işgücünün azalmasına ve tarımsal faaliyetler için işçi bulma maliyetlerinin yükselmesine neden olmaktadır.

4. Pazarlama ve Destekleme Eksiklikleri

Rekabet Gücü: Özellikle uluslararası piyasalardan gelen ucuz ithal ürünler, yerel üreticinin rekabet gücünü düşürmekte ve ürünlerin değerinin altında satılmasına yol açmaktadır.

Yetersiz Destekler: Çiftçilere sağlanan tarımsal desteklerin, artan girdi maliyetlerini karşılamakta yetersiz kalması ve destekleme sistemlerinin şirketler lehine şekillenmesi, küçük üreticinin belini bükmektedir.

Bodrum'da tarımın geleceği, bir yandan geleneksel ürünleri korumak, diğer yandan turizm ve kentleşmenin baskısına karşı sürdürülebilir tarım modelleri geliştirmek gibi kritik zorluklarla karşı karşıyadır.