Çin, Orta Asya'da ağırlığını hissettiriyor

Orta Asya ve Çin liderleri, Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen 2. Çin-Orta Asya Zirvesi'nde bir araya geldi. Astana'daki Bağımsızlık Sarayı'nda Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in ev sahipliğinde düzenlenen zirveye, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping katıldı.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, zirvenin açılışında yaptığı konuşmada, toplam nüfusu 80 milyonu aşan Orta Asya'nın aynı zamanda sahip olduğu zengin doğal kaynaklarıyla uluslararası ilişkilerde önemli bir aktör olarak konumunu giderek güçlendirdiğini belirtti. Tokayev, bu süreçte Çin ile kapsamlı işbirliğinin önemli rol oynadığına dikkati çekerek, "Orta Asya ile Çin arasındaki ilişkilerin ebedi ve kapsamlı bir stratejik ortaklık düzeyine ulaştığını belirtmekten büyük mutluluk duyuyorum" dedi.

Çin ticarette ana ortak

Orta Asya ülkelerinin toplam gayri safi yurt içi hasılasının yarım trilyon dolara yaklaştığını ve bölge içinde karşılıklı ticaret hacminin de arttığını aktaran Tokayev, ayrıca geçen yıl Orta Asya ülkeleri ile Çin arasındaki toplam ticaret hacminin 95 milyar dolarla rekor elde ettiğini belirtti. Tokayev, Kazakistan'ın Çin'in bölgedeki en büyük ticaret ortağı olmaya devam ettiğini ve iki ülke arasındaki karşılıklı ticaret hacminin 44 milyar dolara ulaştığını dile getirdi. Orta Asya'nın Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlayan önemli bir lojistik merkezi haline geldiğini kaydeden Tokayev, "2024'te Çin'den Orta Asya ülkeleri üzerinden taşınan toplam yük hacmi yüzde 12 artarak 211 bin konteyneri aştı" dedi. Tokayev, halihazırda Çin'den Avrupa'ya giden kara taşımacılığının yüzde 85'inin Kazakistan toprakları üzerinden yapıldığını ve bu bağlamda Kazakistan'ın Hazar Denizi kıyısındaki Kurık Limanı'nda Çin ile ortak kargo terminali inşa edilmesinin değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.

İşte bölgenin zenginlikleri

Orta Asya'nın dünya uranyum rezervlerinin yüzde 20'sine, petrolün yüzde 17'sinden fazlasına ve doğal gazın yüzde 7'sine ve önemli miktarda nadir toprak elementlerine ev sahipliği yaptığını kaydeden Tokayev, Çin ile bu alanda enerji altyapısının modernizasyonunda işbirliğini önemsediklerini aktardı. Tokayev, ayrıca Çin'in nükleer enerji alanındaki tecrübesinden faydalanmak istediklerini ve yakın zamanda bu alanda anlaşma imzalamaya hazır olduklarını dile getirdi.
Cumhurbaşkanı Tokayev, zirvenin ülkeler arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini, karşılıklı yarar sağlayan işbirliğini ve sürdürülebilir kalkınmayı güçlendirme yönündeki ortak çıkarları teyit ettiğini vurguladı.

Zirvede, Orta Asya'nın 5 ülkesi Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan ile Çin arasında "Ebedi İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması" imzalandı. Bunun yanı sıra zirvede, 2. Çin-Orta Asya Zirvesi'nin sonuç bildirisi olan Astana Deklarasyonu da kabul edildi.