Demir eksikliği vücutta nelere yol açar

Demir eksikliği, vücutta ihtiyaç duyulan demirin çeşitli nedenlerle karşılanamaması durumudur. Demir, kan hücrelerinde bulunan hemoglobin adı verilen bir proteinin yapısında yer alır ve oksijenin akciğerden alınıp diğer dokulara taşınmasında önemli bir rol oynar. Demir eksikliği, hemoglobin üretimini azaltır ve sonuç olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma meydana gelir. Bu da demir eksikliği anemisi denilen kansızlık hastalığına yol açar.
Demir eksikliğinin en sık görülen belirtileri arasında:
- Yorgunluk
- Solukluk
- Nefes darlığı
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Algılama-öğrenme performansında azalma
- Kalp çarpıntısı
- Kuru ve yıpranmış saç ve cilt
- Dil ve ağızda şişme ve ağrı
- Yutma güçlüğü
- Huzursuz bacaklar
- Kırılgan ve kaşık şeklinde tırnaklar
- Endişeli hissetme
- El-ayaklarda soğukluk
- Sıradışı yeme isteği (buz, toprak, kireç gibi) bulunuyor.

Demir içeren besinler tüketilmeli

Demir eksikliğinin en önemli nedeni demir içeren besinlerin yeterli düzeyde tüketilmemesidir. Demir yönünden zengin olan et, karaciğer, yumurta, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, pekmez, tahıl ürünleri gibi gıdaların günlük beslenmede yer alması gerekir. Bunun yanında, demir emilimini artırmak için C vitamini içeren meyve ve sebzelerin de tüketilmesi önerilir. Çay, kahve, kola gibi kafeinli içecekler, süt ve süt ürünleri, kalsiyum ve fosfor içeren gıdalar ise demir emilimini azalttığı için yemeklerle birlikte değil, ara öğünlerde alınmalıdır.
Demir eksikliğinin diğer nedenleri ise vücutta artmış demir ihtiyacı veya vücuttan demir kaybıdır. Gebelik, emzirme, büyüme çağı, ergenlik, adet kanamaları, mide-bağırsak kanamaları, aşırı egzersiz, mide-bağırsak hastalıkları, çölyak hastalığı, mide-bağırsak ameliyatları gibi durumlarda vücudun demir ihtiyacı artar veya demir kaybı yaşanır¹. Bu nedenle, bu durumlarda demir takviyesi almak gerekebilir.

Demir eksikliği kan testi ile belli olur

Demir eksikliği tanısı, kan testleri ile konulabilir. Kan sayımı, demir, demir bağlama kapasitesi, ferritin, transferrin gibi testler, hemoglobin düzeyini ve vücuttaki demir depolarını ölçer¹. Demir eksikliği tedavisi ise demir içeren ilaçların kullanılması ile yapılır. Demir ilaçları, doktorun önerdiği doz ve sürede, genellikle yemeklerden yarım saat önce, bol su ile alınmalıdır.
Demir ilaçları bazen mide-bağırsak yan etkilerine neden olabilir. Bu durumda, ilaç dozu azaltılabilir, yemeklerle birlikte alınabilir veya farklı bir ilaç denenebilir¹. Demir eksikliği tedavisinin etkinliği, kan testleri ile takip edilir. Tedavi süresi, hemoglobin düzeyinin normale dönmesi ve demir depolarının yenilenmesi için genellikle 3-6 ay arasında değişir.
Demir eksikliği, vücutta birçok fonksiyonu etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren bir durumdur. Bu nedenle, demir eksikliğinin belirtilerini göz ardı etmemek, yeterli ve dengeli beslenmek, riskli durumlarda demir takviyesi almak ve düzenli olarak kan testi yaptırmak önemlidir.