Denizlerdeki görünmez tehdit ve küresel mücadele

Denizlerdeki hayalet ağlar, yani terk edilmiş, kayıp veya atılmış balıkçılık ekipmanları, denizlerin en sinsi kirlilik kaynaklarından biri olarak 2025'te de gündemde kalmaya devam ediyor.

WWF'nin Ekim 2025 raporuna göre, bu "ölümsüz tehdit" her yıl 500 bin ila 1 milyon ton arasında ekipman bırakıyor ve deniz yaşamının yüzde 66'sını etkiliyor.

Vaquita porpoise gibi türlerin neslinin tükenme eşiğine gelmesinde payı büyük olan hayalet ağlar, sadece balıkçılık endüstrisinin ihmali değil, iklim değişikliği, fırtınalar ve yetersiz düzenlemelerin birleşimiyle çoğalıyor. 2025'te, Avrupa'dan Asya'ya uzanan temizlik operasyonları ve plastik antlaşma müzakereleriyle sorun, küresel bir aciliyet kazandı.

Sorunun boyutu

Hayalet ağlar, okyanus plastik kirliliğinin en az yüzde 10'unu oluşturuyor ve Büyük Pasifik Çöp Yaması'nda yüzeydeki atıkların yüzde 75-86'sını balıkçılık ekipmanları kapsıyor.

2025 verilerine göre, her yıl 5,7 milyon balık ağı ve 29 milyon metre misina kaybediliyor; bu da Sri Lanka gibi ülkelerde deniz tabanını saran bir ağ tabakası yaratıyor. Nedenler arasında fırtınalar, kaya ve mercanlara takılmalar ile yasadışı balıkçılık öne çıkıyor. Queensland'daki Ghost Nets Initiative, 2025 sonunda fon kesintisi riskiyle karşı karşıya kalırken, 140 tondan fazla atık kaldırmayı başardı. Avrupa'da ise Danimarka'nın Limfjord'unda 2024'ten beri 41 ton ağ toplandı, fjord'un yüzde 75'i tarandı. Bu rakamlar, sorunun sadece gelişmiş balıkçılık bölgeleriyle sınırlı olmadığını; gelişmekte olan ülkelerde de katlanarak büyüdüğünü gösteriyor.

Ekosistemde yavaş ölüm döngüsü

Hayalet ağlar, "hayalet balıkçılık" yoluyla yıllarca aktif kalıyor; ağlar bozuldukça mikroplastiklere dönüşüp gıda zincirini zehirliyor. Deniz memelilerinin yüzde 66'sı, deniz kuşlarının yarısı ve tüm deniz kaplumbağaları bu tuzaklarda ölüyor. Washington kıyılarında 870 ağda 32 bin hayvan bulundu. Mercan resifleri ve mangrov ormanları tahrip olurken, balık stokları azalıyor bu da balıkçıların geçim kaynaklarını tehdit ediyor.

Meksika'da Conservation International'ın dalgıç ekipleri, 2025'te hayalet ağların yerel ekosistemleri nasıl yok ettiğini belgeledi. İtalya ve Baltık Denizi'nde Sea Shepherd operasyonları, yuva alanlarındaki dev ağları kaldırarak nesli tehlike altındaki loggerhead kaplumbağalarını kurtardı. Uzun vadede, bu döngü biyoçeşitliliği çökertiyor ve iklim değişikliğinin etkilerini ağırlaştırıyor.

Çözümler

2025'te mücadele, yerel inisiyatiflerden küresel politikalara evrildi. NHK raporuna göre, Japonya'da geri dönüşüm programları megaplastik ağları yeniden kullanıma sokuyor. Ocean Conservancy'nin Global Ghost Gear Initiative'i, izleme teknolojileriyle kayıpları önlemeyi hedefliyor.

Cenevre'deki Plastik Antlaşması müzakereleri, kaynakta önlemeyi zorunlu kılacak; WWF ise endüstriden hesap vermeyi talep ediyor. Sri Lanka'da gönüllü gençler dalış temizlikleriyle fark yaratırken, AB fonları gibi kaynaklar umut veriyor. Ancak fon kesintileri ve yetersiz uygulama, başarıyı sınırlıyor.

Hayalet ağlar, insan ihmaliyle okyanusları boğan bir felaket; 2025 gelişmeleri, acil eylem çağrısını güçlendiriyor. Sürdürülebilir balıkçılık ve uluslararası işbirliğiyle bu tehdit bertaraf edilebilir, yoksa denizler sessizce boğulmaya devam edecek.