Devlet ve devlet adamlığı

Başlığın tarifini her kültür ve medeniyet kendi ölçüleri içerisinde oluşturmuş ve ona göre bir idare sistemi ve bu sistemi işletecek insanlar yetiştirmiştir. Maalesef bizler ise millet ve devlet olarak, ne zamanki kendi kültür ve medeniyetimizi inkar edip, başka kültür ve medeniyetlere hayranlık duyup, onları taklit etmeye kalktık, işte o zaman devlet anlayışımızı ve bu anlayışı yürütecek insan karakterini de kaybettik. Devlet anlayışı ve devlet adamlığı aslında birbiri içine girmiş veya birbirlerini tamamlayan iki kavramdır. Biri olmadan diğeri, diğeri olmadan öbürüde olmaz.Bir devlet sistemi ne kadar mükemmel olacak olursa olsun başındaki yöneticiler adam olmadıktan sonra son yakındır. Yine bir yönetici ne kadar güvenilir ve akıllı olursa olsun, devletin aksayan yönlerini tamir edip, milletin ihtiyaçlarına cevap verir hale getiremezse, onun adamlığı da bir şeye yaramaz ve çarkın içinde kaybolup gider. Devlet ve devlet adamlığı nasıl olmalıdır, sorusuna verilecek ilk ve bence tek örnek Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) ve O'nun, halkla ilişkilerini, sosyal olaylara bakışını, duruşunu, oturuşunu kısaca her türlü icraatlarını harfiyen uygulayan İmam Ali (K.v) Efendimizdir.Hz. Ali Efendimiz, göreve atadığı valisine (Malik b. Eşter'e) verdiği emir ve nasihatlerden kısaca örneklerle devlet anlayışı ve devlet adamlığına örnek verelim?     *Ana-baba çocuklarının durumunu nasıl araştırıyorsa sen de, halkın durumunu öyle araştır.*Toplumun her kesimine sevgi beslemek ve onlara sevgi ve şefkat duyguları ile yaklaşmak gerekir.*Halkın sıkıntılarını azaltmak için hiçbir fedakârlık idareciye ağır ve bıktırıcı gelmemelidir.*Yönettiğin topraklarda geliri olmayan miskinler, dilenmeyen yoksullar, kronik hastalar, elsiz ayaksız durumda olan çaresizler vardır ki, Allah onların yoksulluk paylarını tahsis etmiştir.*Divan görevlilerinin hakaretine uğrayan veya eşraftan zarar görüp, derdini sana anlatamayan biçareleri bulmak, hallerini sorup, anlamak için iyi niyetli, Allah'tan korkan, güvenilir, sadık kişileri bulup, görevlendirmelisin.*Tayin ettiğin memur, asker ve polis tarafından fakir ve güçsüzlere uygulanan zulüm ve baskının önüne geçmelisin.*Eşin, dostun, ahbap ve arkadaşlarının istek ve arzuları halkın huzurunu kaçırırsa, Allah'ın rızasına aykırı davranmaktan uzak durmalısın. *Tarafları tam dinlenmeden karar vermemeli, olayları çarpıtmamalı, hata da ısrar etmemeli, Hakka teslim olmaktan çekinmemeli, mahkeme sırasında bir tarafı tutmamalı, haklıya hakkını vermeli?*Aşırı isteklerden uzak durmalı, kavgalı tarafların talepleri konusunda bıkkınlık göstermemeli, şüpheli konuları derinlemesine inceleyerek tekrar karar vermeli, övgü ve dalkavuklara kulak asmamalı, taraflara karşı sesini yükseltmemelisin?Eşitlik ve insan haklarıHz. Ali halifeliğe gelince Allah Resulünün yaptığı gibi Beytülmalden herkese eşit miktarda hisse verilmesi uygulamasını hayata geçirdi?Biri Arap, diğeri İranlı olan iki kadına yiyecek ve dirhemleri eşit olarak pay etmişti. Arap olan kadın; Vallahi, ben Arabım. Bu ise Acem" dedi. Bunun üzerine Hz. Ali, ona; "Vallahi! Bu ben malda, İsmailoğulları lehine, İshakoğulları aleyhine fazla bir hak görmüyorum" diye cevap verdi. Hürriyet ve düşünce özgürlüğüHz. Ali, ibn-i Mülcem hakkında; "Beni öldürecek olan budur" dedi. Onu niye durdurmadığını soranlara ise "O, henüz beni öldürmemiştir" cevabını verdi. Hz. Ali'ye göre fiiliyata dökülmeyen eylemler cezalandırılamaz? Hz. Ali, Haricilerin kendisiyle savaşacaklarını bilmesine rağmen onlar harekete geçmeden hiçbir eylemde bulunmamıştır? Toplumsal sınıfların uyumuHz. Ali'ye göre toplumun sınıflarının biri, diğerinin üzerine tahakküm edemez veya bazıları, bazılarından daha fazla hak sahibi değildir. Toplumu oluşturan bütün sınıfların her biri, bir çarkın dişlileri gibi diğerine muhtaçtır. Hepsi birbirini tamamlar. Hepsinin görev ve sorumlulukları farklıdır? İdarecilerin halkla kaynaşmasıHz. Ali, halkın bürokrasi denen engele takılarak idarecilere ulaşamamasını, problemlerini dile getirememesini büyük bir idari hata olarak kabul etmekteydi. (Valisine hitaben) "Sorunları olanlar için genel bir meclis kur ve sende, bizzat o meclise katıl. Seni yaratan Allah için orada tevazu göster. Yardımcılarını ve güvenlik personelini uzakta oturt ki, derdini anlatan kişi, onlardan çekinip, kekelemesin." Ordu(Valisine hitaben) "Ordu komutanlarını en hayırlı ve en yardım sever kişilerden seç. Onlara verdiğin imkanlar, onlara da, geride bıraktıkları kişilere de genişlik versin ki, onların dikkatleri bir bütün halinde düşmana karşı cihat üzerinde toplansın. Sen, onlara ihsankar davranırsan, onlarında kalbi sana karşı muhabbet besler?"Anne ve babanın çocuklarına kol kanat germesi gibi sende, askerlerin davranışlarını öyle takip etmelisin?DIŞ SİYASET ANLAYIŞI"Düşman, seni barışa davet ederse bunu reddetme. Çünkü bunda Allah'ın rızası vardır. Zira barış, asker için rahatlıktır. Kaygıları giderir, beldenin emniyetini sağlar.Ancak! Barışta da olsan düşmanından sakın. Zira düşman gaflet anını gözetir. Tedbirini al, iyi niyete teslim olma.Düşmanla bir anlaşma yaptığın zaman, ya da ona bir söz verdiğinde ahdini gözet, verdiğin sözü tut, hıyanet etme, verdiğin sözü korumak için canını siper et? Düşmanını aldatma?Sıkıntı olabilecek anlaşmalara girme, güven verdikten sonra batıl söze uyup da haktan sapma, Allah adına yaptığın anlaşmayı zorda kalsan da haksız yere bozma, o zorluğa sabret ve sonra da zorluğun kalkmasını bekle? (Bu yazı Prof. Dr. Haydar Baş'ın, İmam Ali eserinden derlenmiştir. Geniş bilgi için İmam Ali eserinin 783 -829 sayfalarına bakınız)