Devletin şirketleşmesi: Varlık Fonu (l)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 3 Mart 2015 günü; "bir anonim şirket nasıl yönetiliyorsa Türkiye de öyle yönetilmelidir" dedi. Bu açıklamadan 2 yıl sonra, Türkiye'nin kamusal varlığını oluşturan büyük işletmeler Varlık Fonu adı verilen bir şirkete devredildi. Ziraat Bankası, TPAO, Borsa İstanbul, Türksat, Telekom, Halk Bankası, Eti Maden, Milli Piyango, İzmir Limanı, Çaykur, Türk Hava Yolları ve 2 milyon metrekareden çok sahil arazisinde kamu mülkiyetine son verildi. TRT, TOKİ, TMO, TKİ ve GAP'ında içinde bulunduğu 32 devlet kuruluşunun daha Fon'a devredileceği basında yer aldı. Varlık Fonu AŞ.'nin yönetimine; uzmanlığı olmayan ve yandaşlığıyla tanınan 5 kişi getirildi. Sınırsız yetki ve yargı dokunulmazlığıyla donatılan bu kişiler; Türk ekonomisinin temelini oluşturan kamu malı işletmeleri, denetimsiz ve sorumsuz konumlarıyla özel şirketleri gibi yönetecekler. Devleti şirket haline getiren Varlık Fonu girişiminin amacı ve önemi nedir? Halk için ne anlam ifade ediyor? Uygulamanın sonuçları ne olacak? Geleceği nasıl etkileyecek?(x)

Durum
Hazine Müsteşarlığı'nın verilerine göre Türkiye'nin brüt dış borç stoku, 416,7 milyar dolar (Eylül 2016) ve bu borcun milli gelire oranı yüzde 58,1.(1) 
Borç yükü ağır ve hükümet borç faizlerini ödemede zorlanıyor. Türkiye'de günlük yaşamı sürdürmek ve dışarıya borç ödemek için para gerekiyor. Ancak yeterli para yok. Ekonomistlerin tanımıyla; "yurt içinde ve yurtdışında finansman sıkıntısı var".
Son on yılda, dışardan alınan 250 milyar dolarlık borç ve içerdeki özelleştirmelerden gelen 55 milyar dolarlık parayla hızlı bir kredi büyümesi (borç edinme olanağı) sağlandı. Bu olanak sonuna dek kullanıldı ve borç tutarı 416,7 milyar dolara çıktı. Hazırdan yenen her para gibi kaynak çabuk tükendi ve borç bulamaz duruma düşüldü. Borç ödemek için borç bulmak zorunda kalındı.
Ekonomist Uğur Gürses, dışardan borç bulunmasıyla Varlık Fonu arasındaki ilişkiyi, hükümete yönelik olarak şöyle açıklıyor; "Şeffaf değilsiniz. Yolsuzluk konusunda hesap verebilir pozisyonda değilsiniz. Meclis'te değil hükümetin darbe girişimi karşısında ilan ettiğini söylediği olağanüstü hal kapsamında karar alıyorsunuz. Oysa darbe girişimiyle ilgili bir şey değildir bu. Bu yüzden (Varlık Fonu) meşruiyet açısından sorunlu bir adımdır... Bu mekanizma borçlanma piyasasına gittiği zaman potansiyel borç vericiler, yatırımcılar aynı soruları sormayacak mı?"(2)

Amaç
Hazine Müsteşarlığı'nın açıklamasına göre, Varlık Fonu girişiminin amacı; "yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek"dir.(3)
Söylenenler doğru değildir ve gerçeği yansıtmamaktadır. "Kamuya ait varlıklar" mevcut statüleriyle ekonominin şu anda içindedir ve ekonomiye kazandırılmış durumdadır. Yeniden ekonomiye kazandırmak gibi bir durum söz konusu olamaz.
Hükümet, yatırıma dönük dış kaynak değil, borç taksidi ödemek için dış kaynak aramaktadır.
"Büyük ölçekli yatırımlara iştirak" söz konusu değildir, çünkü bugüne dek gerçekleştirilen bütün "büyük ölçekli yatırımlar", kaynak yaratarak değil, kefil olunarak ve işletme imtiyazı verilerek, yap-işlet-devret modeliyle yaptırılmıştır. 
    (devam edecek)?
DİPNOTLAR:
(x)    "Türkiye Anonim Şirket Gibi Yönetilmeli" www.milliyet.com.tr.
1 "Türkiye'nin Dış Borcu Belli Oldu" www.milliyet.com.tr
2 "Türkiye Neden Şirketlerini Varlık Fonu'na Devretti?"  www.bbc.com
3 "Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi'nin Kapsamı Nedir? Hangi Şirketler Varlık Fonu'na Aktarıldı?"  www.m.milligazete.com.tr