DİB: ‘Devlet bütçesiyle kilise yapmak haramdır’

Papa, patrik, patrikhane, kilise, havra açılışları beni çok rahatsız etti, ediyor. Ya sizi? Dillerinden dini düşürmeyenlerin işlerinde neden hiç din akıllarına gelmiyor, diye de merak ediyorum. Ya sizin?

Papa ziyaretinde Sayın Erdoğan, "Göreve geldiğimiz 2002'den bu yana 100'e yakın kilise ve ibadethanenin restorasyonunu tamamladık. Yıl sonuna kadar 5 eseri daha açmayı planlıyoruz" dedi.

Bende İslam ne diyor, diye baktım

Sünnî ve Şiî alimlerinin ortak görüşü, Müslümanların parasıyla yani devlet bütçesi, zekât, vergi, beytülmâl veya bireysel para ile kilise, sinagog veya herhangi bir gayrimüslim ibadethanesi açılamaz, inşa edilemez ve tamirine para harcanamaz.

Çünkü Kur'an'da zekâtın sarf yerleri 8 maddede sayılmıştır (Tevbe 60). Bunların arasında gayrimüslimlere ibadethane yapmak yoktur.

Beytülmalin asıl sahipleri Müslüman fakirlerdir. Onların parası başka dinlerin ibadethanelerine harcanamaz.

Müslüman bireyin, kendi özel malından kilise-sinagog yaptırması veya bağış yapması, 'küfrü desteklemek' olarak görülür. Bu da haramdır.

Yahudiler, Hristiyanlar veya başka inanç mensupları, kendi kaynaklarıyla ibadetlerini yapabilir, ama Müslümanların parası, küfre destek sayıldığı için kullanılamaz.

Diyanet ne diyor?

Devlet bütçesi veya Müslümanların Ortak parasıyla (Vergi, Zekât, Beytülmal) Kilise-Sinagog inşası veya tamiri kesinlikle câiz değildir (haramdır).

Gerekçe: Zekâtın sarf yerleri Kur'ân-ı Kerîm'de Tevbe sûresi 60. ayette 8 madde olarak sınırlanmıştır; gayrimüslim ibadethanelerine harcama bunlardan biri değildir.

Beytülmal (devlet hazinesi), öncelikle Müslüman fakirlerin hakkıdır ve küfre (gayrimüslim inancına) maddi yardım (i'anetü ale'l-küfr) sayılır. (bkz. Diyanet'in genel fıkıh yayınları, "Fetvalar" kitabı, cilt 1-2; İbn Âbidîn, Reddü'l-Muhtâr).

Cumhuriyet döneminde ne yapıldı?

1923'ten 2002 yani AKP iktidarına kadar 80 yılda (Atatürk'ten sonra) 60 ile 80 kilise-sinagog restore edilmiş. Bu restorasyonların neredeyse tamamı azınlıkların cemaat parasıyla yapılmış. Devlet katkısı neredeyse yok.

Yeni kilise-havra-sinagog inşasına hiç izin verilmemiş. 

Erdoğan dönemi

76 kilise-sinagog doğrudan restore edilip açıldı.

500'den kilise-sinagog-şapel vs. devlet bütçesiyle onarıldı.

1.642 taşınmaz azınlık vakıflarına iade edildi

2.817 yeni tescil edilen cemaat vakfı taşınmazı iade bekliyor.

419 kilise-sinagogun elektrik-su-ısınma gideri ödeniyor.

(Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü 2024 Faaliyet Raporu, TBMM konuşmaları, Anadolu Ajansı arşivi)

Bir kaç örnek

1-Sveti Stefan Demir Kilise 75 milyon TL

2-Edirne Büyük Sinagog 52 milyon TL

3-Sümela Manastırı 62 milyon TL

4-Akdamar Kilisesi 48 milyon TL

5-Taksiyarhis Kilisesi (Ayvalık-Cunda) 28 milyon TL

6-Mor Petrus Mor Pavlus (Adıyaman) 35 milyon TL

7-İskenderun Süryani Katolik Kilisesi 42 milyon TL

8-Gaziantep sinagogları 22 milyon TL

9-Aya Yorgi Edirnekapı 18 milyon TL

10-Kilis Sinagogu 15 milyon TL.

Osmanlı'daki durum

Osmanlı döneminde sıfırdan yeni inşa kilise 1.200'den fazla. 250'den fazla da yeni sinagog açılıyor. 400'den fazla kilise devlet desteği ile onarılıyor.

En çok kilise açan padişahlar sırasıyla Abdülmecid, II. Mahmut, Abdülaziz, Fatih Sultan Mehmet, Kanuni Süleyman ve IV. Murad.

Sahifenin arkası

Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde patrikhane, kilise ve sinagog çevrelerinin devlete karşı mahkeme kararı, resmî rapor ve arşivle belgelenmiş faaliyetlerinden birkaçı:

1821 – Fener Rum Patrikhanesi Yunan İsyanını resmen destekledi, Patrik Grigoryos V isyancılara kutsama verdi, Patrik idam edildi. 

1876-1912 – Fener Rum Patrikhanesi Bulgar, Sırp ve Rum çetelerine para ve silah yardımında bulundu (Osmanlı arşivlerinde 200'den fazla ferman). 

1894-1896 – Ermeni Patriği Magar Pelikyan, Patrikhane binasını Hınçak ve Taşnak komitelerine toplantı yeri olarak açtı. 

1915-1922 – Fener Rum Patrikhanesi, Pontus Rum çetelerini destekledi, Venizelos'un talimatıyla çalıştı. 

1955 – Patrik Atenagoras, 6-7 Eylül olaylarında Kıbrıs Rum çeteleriyle koordineli hareket etti (MİT ve Özel Harp Dairesi raporları). 

1970-1990 – ASALA lideri Hagop Hagopyan Patrikhane'de saklandı, örgüt, kiliselerde para topladı (mahkeme kararı). 

1978-2000 – Avrupa'daki Rum kiliseleri, PKK için bağış kampanyası düzenledi (Alman BND ve MİT raporları). 

1990-2010 – İzmir ve Antalya'daki bazı Rum kilise vakıfları, FETÖ okullarına bina ve para verdi (Kayseri FETÖ davası sanıkları). 

1996- Patrik Bartholomeos "Ekümenik" unvanıyla Türkiye aleyhine ABD ve AB nezdinde lobi yapıyor (ABD Dışişleri yıllık din özgürlüğü raporlarında geçer). 

2020 – Mardin ve İstanbul'daki bazı Süryani kilise vakıfları Avrupa'da, YPG/PKK ve DEAŞ unsurları için yardım topladı (Almanya İçişleri Bakanlığı raporları).

Mustafa Kemal Atatürk tamir ettirdiği camiler:

Mustafa Kemal, 1922 yılında Bakanlar Kurulu'nun ilk toplantısında, Yunan çekilişi sırasında birkaç bin caminin yakılıp, yıkıldığını belirterek; "Bu camileri yenilemek görevimizdir. Bu hizmeti nutuk atmadan, gösterişe kaçmadan, siyasete alet etmeden yerine getirelim" demiştir.

O dönemde Hindistan'dan gelerek şahsı adına hesaba yatan paradan 110 bin lirayı, Yunan ordusunun çekilirken yakıp yıktığı yerlerin onarılmasına harcadığı bilinmektedir.

Bu ve benzeri sözleri ve icraatları, O'nun bu hizmeti Allah rızası için yaptığını göstermektedir.

Bugün dindar gözüken siyasîlerin cami yıktığına, Kur'an kursu kapattığına şahit oluyoruz. Oysa dinsiz diye yaftalanmaya çalışılan Atatürk cami onarmış, savaşta çıkmış devlet bütçesinin önemli bir bölümünü bu tamire ayırmayı uygun bulmuştur.

Mesela, 1 Mart 1923 tarihinde Meclis'in 4. toplantı yılını açış konuşmasında bakın ne diyor:

"Efendiler! Geçen sene zarfında Evkaf Vekâleti din ve hayır işleriyle ilgili binaların tamirat ve inşaatında oldukça mühim bir faaliyet göstermiştir.

Vukû bulan tamirat yekûnu, memleketin muhtelif noktalarına ait olmak üzere 126 cami ve mescid-i şerif ile 31 medrese ve mektep; 22 suyolu ve çeşme, 175 akar ve 26 hamama ulaşmıştır". (Prof. Haydar Baş Hoş Geldin Atatürk eserinden)

Şimdi! Atatürk, İslam düşmanı, kafir (!) kilise, sinagog açanlar cennet mekan, halife, mücahit! Öyle mi?