İlk günah

Sık sorulan sorulardandır. 

Osmanlı neden yıkıldı? 

Bu soruya, bir çırpıda onlarca cevap vermek olasıdır. Lakin uzun yıllılara hatta yüzyıllara yayılan yönetimsel hataların giderilememesi verilebilecek en kısa cevap olsa gerektir.

Osmanlı kültür tarihinde sıkça üzerinde durulan Daire-i Adliye kavramı, bir devletin hangi temeller üzerinde yaşayacağının da en güzel göstergesidir. Daire-i Adliye kavramında bir halkanın bozulmasının diğer halkaların da bozulmasını tetikleyeceği genel bir kabuldür.

Osmanlı Devleti'nde de durum aynen böyle olmuştur. 17. yüzyılla başlayan ekonomik alandaki bozulmalar, askeri, sosyal, adalet ve benzeri alanlarında kısa sürede etkilenmesine neden olmuştur. Yüzyıllara yayılan reform çabaları bazen yöneticilerin çıkarlarıyla çelişmesi bazen askeriyenin karşı çıkması bazen ilmiye sınıfındakilerin istememesi gibi sebeplerden başarıya ulaşamamıştır. Geçen yıllar devletin hem toprak bakımından küçülmesine hem de güç bakımından zayıflamasına sebep olmuştur.

19. yüzyıla gelindiğinde girift sorunlarla uğraşan Osmanlı yöneticileri dünyada yeni kurulan düzeni okumaktan oldukça uzak kalmışlardır. Ellerindeki toprakları korumak gayesiyle cellatlarına biraz daha yaklaşmaya, biraz daha teslim olmaya yanaşmışlardır. 1838'de imzalanan Balta Limanı Antlaşmasıyla Osmanlı gümrük sistemi İngilizlerin lehine tamamen açılınca milli bir sanayinin oluşmasının da önüne set çekilmiştir. Artan ekonomik giderler, devletin etkin bir vergi sistemi kuramaması, adalet ve eğitim alanında Tanzimat'la beraber ortaya çıkan ikilikler dışardan ise Rusya'nın savaş tehditleri 1850'lerde Osmanlı devletini biraz daha köşeye sıkıştırmıştır.

1853'de başlayan Kırım Savaşı Osmanlı Devleti için bir dönüm noktası olmuştur. Her ne kadar batılı dostları Osmanlı'yı bu savaşta destekleseler de, Osmanlı'nın bu savaşı götürebilecek ekonomik gücü yoktur. Osmanlı yöneticileri daha önce hiç uygulanmayan bir yola başvurarak tarihinde ilk kez dış borç almaya karar vermişlerdir. Böylece, 1854'de Devlet ilk kez dış borçlanmaya gitmiştir. Bu çözüm daha önce hiç başvurulmayan bir yoldur. Devleti yönetenler gelecekte bunun nasıl sonuçlar doğuracağını pek de düşünmemişlerdir. 

Şimdi soruya geri dönelim, Osmanlı Devleti neden yıkıldı?

Galiba ilk günahı işleyerek…