Dolar dörtnala

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

Ülkemizin, uygulanan yanlış politikalar sebebiyle hem finans hem de ithalat açısından dolara olan bağımlılığı, ekonomimize büyük darbeler vurmaya devam ediyor. Hükümet yetkililerinin daha önce yaptıkları açıklamalar TL'nin erimeyeceği, dibi gördüğü, dolar kurunun stabil olacağı noktasındaydı. Ama yaşanan gelişmeler gösterdi ki, dolar, Milli Ekonomi Modeli'nin sahibi Prof. Dr. Haydar Baş'ın ifade ettiği gibi, ata binmiş süvari gibi, dörtnala koşmaya devam ediyor.

Dolar 17 TL'yi aştı

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yaptığı açıklamalar sonrası dolar bugün 20 Aralık tarihinden sonra ilk kez 17 TL seviyesini aşarak rekor tazeledi. Haberi hazırladığımız sıralarda dolar kuru 17.17 TL seviyesinde işlem görüyordu. Dün yükseliş eğiliminde hareket eden dolar/TL, önceki kapanış seviyesinin yüzde 1.1 üzerinde 16.76'dan tamamlamıştı. Dolar sene başında 13.35 TL idi. TL sadece dolar kuru karşısında değer kaybetmedi, Euro da 18 TL sınırını aştı ve 18.46 TL seviyesinde işlem gördü. Altın fiyatları da uçuşa geçti, gram altın 20 Aralık'tan sonra ilk kez 1000 TL sınırını aştı.

Bakan yine yanıldı

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati 22 Mart 2022 tarihinde katıldığı bir programda, "Bunlar bekliyorlar dolar kuru 20, 25, 30 lira olacak. Bilerek yayıyorlar. Niye olsun? Zaten Türk Lirası şu an en zayıf durumunda. Gideceği bir yer yok bir kere. Vatandaş rahat olsun" ifadelerini kullanmıştı. Bakan Nebati bu konuşmayı yaptığı gün dolar kuru 14.82 TL seviyesindeydi. Mart ve Nisan aylarında yatay bir seyir izleyen dolar kuru, Mayıs ayında yeniden yükselişe geçerek 15 TL sınırını aştı, Haziran ayına 16 TL seviyesinde başladı, şimdi de 17 TL'yi aştı. Böylece TL'nin Bakan'ın iddia ettiği gibi dibi görmediği ortaya çıktı. TL'deki bu erime ve dış ticaret açığı, cari açık, enflasyon gibi diğer ekonomik göstergelerdeki kötüye gidiş Bakan Nebati'nin ekonomiyi olumlu gösteren diğer açıklamalarını da boşa çıkardı. Bakan Nebati, 19 Mart 2022'de, "Milli para birimimize lütfen güvenin. Bitti… Türkiye ekonomik modeliyle bundan sonra risklerin bertaraf edildiği, ilk başta yaşanmış olan risklerin artık iyileştirildiği, geleceğe güvenle bakan bir Türkiye'de olduğumuzu lütfen unutmayın. Faiz ve kur odağında sığ bir alan içerisinde sıkışan Türkiye ekonomisini kurtardık elhamdülillah" demişti. Bakan, 4 Nisan 2022 tarihinde, "Enflasyon, faiz ve kur bu önemli bir kıskaç. Bu üç alanda birincisi, kurların stabil hale gelmesiydi. Türkiye'de uzun yıllardan sonra kurun stabil olması noktasında döviz kurunda stabilizasyon sağlandı" ifadelerini kullanmıştı. Yine 15 Nisan 2022'de, "Sorunları halı altına süpürenlerden değiliz. Döviz kurları kontrol altında, enflasyonun üstesinden geleceğiz. Türk Lirası'na güvenin. Döviz kredisi ve dövizle işlem yapmaktan vazgeçin. Kur stabil hale geldi" açıklamasını yapmıştı ama bugün hiç de böyle olmadığı görülüyor. Nureddin Nebati göreve geldikten kısa bir süre sonra ise şöyle demişti: "Hani şöyle hayal edersiniz ya 'Bir uyusam da altı ay sonra uyansam' diye… Bir uyuyun altı ay sonra uyanın Türkiye'de… Çok farklı noktalarda olacağız." Gelinen noktada 6 ay geçti, dolar kuru noktasında yeniden başa dönüldüğünü, diğer ekonomik göstergelerin ise daha da kötüleştiğini gördük.

Yeni model ve KKM işe yaramadı

Cumhurbaşkanı Erdoğan 30 Kasım 2021 tarihinde katıldığı bir televizyon programında Türkiye'nin yeni ekonomi modeline geçtiğini açıklamıştı. Daha sonra buna "Türkiye Ekonomi Modeli" ismi verildi. Erdoğan, "Yeni ekonomi modeliyle, yüksek faiz vererek sıcak para çekme politikasını elimizin tersiyle itiyoruz. Düşük faizle, üretimi ve ihracatı destekleyeceğiz" demişti. Erdoğan'ın 'yeni ekonomi modelini' ilan ettiği 30 Kasım'da 12.96 olan dolar/TL paritesi, 20 Aralık'ta 18.36'ya kadar yükseldi. Bu tarihe kadar Merkez Bankası'nın milyarlarca dolarlık müdahalesi hiçbir işe yaramadı. Hükümetin kur korumalı TL mevduat sistemi (KKM) 21 Aralık itibarıyla uygulanmaya başlandı. Ve dolar kuru bir anda 12 TL seviyesine indi. Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş'ın "Piyasaya yerli biri tarafından en az 40 milyar dolar döviz sürüldü" açıklaması oldukça dikkat çekti. Hükümet tarafından yapılan açıklamalarda, KKM sisteminin amacının doları stabil tutmak ve dolarizasyonu önlemek olduğu açıklanmıştı. Ama gelinen noktada ne dolar kuru tutulabildi ne de dolarizasyon önlenebildi. KKM sistemi ile mevduatta dolarizasyon rekor kırdı. KKM'nin devreye girdiği 24 Aralık ile biten ilk hafta TL mevduatın KKM hariç toplam mevduat içindeki payı 37.35 seviyesinde iken; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 27 Mayıs haftası verisinde KKM hariç TL mevduatın payı yüzde 28.16'e gerilemiş durumda. Hacimleri toplamı 4.7 trilyon TL'ye ulaşan döviz mevduat ve KKM hesaplarının toplam mevduattaki payı da yüzde 71.84'e ulaşıyor.