Dünyada sağlık hizmetlerine erişimde Avrupa birinci, Afrika sonuncu sırada yer alıyor

7-13 Nisan Dünya Sağlık Haftası dolayısıyla Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) raporlarından derlenen verilere göre, sağlık hizmetlerine erişimde özellikle Afrika kıtası diğer kıtalara oranla dezavantajlı durumda. Çeşitli hastalıkların yaygın görüldüğü kıtada, gerekli sağlık hizmetlerini sunabilecek yeterli sayıda sağlık personeli bulunmuyor.

Dünyada sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlik sadece sağlık personeli sayısıyla sınırlı değil. Hastanelerin kalitesi, ilaçlara erişim ve temel sağlık hizmetlerinin kullanılabilirliği gibi faktörler de eşitsizliğin kaydedildiği alanlar arasında yer alıyor.

Avrupa'da yer alan yüksek gelirli ülkelerde nüfusun büyük kısmı geniş kapsamlı sağlık hizmetlerine erişebilirken, Afrika'daki düşük gelirli ülkelerde insanlar temel sağlık hizmetlerine erişmekte zorlanıyor.

Sağlık hizmetlerine erişimin oldukça düşük olduğu Sahra Altı Afrika ülkelerinde yüksek anne-çocuk ölümleri kaydediliyor. Ayrıca bölgede sıtma, tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıkların da yaygın olduğu biliniyor.

Kişi başına dünyada en az doktor Afrika'da düşüyor

DSÖ'nün 2023'te yayımladığı Dünya Sağlık İstatistikleri raporuna göre, dünyada 2014-2021 arasında her 10 bin kişiye 36,6 doktorla Avrupa, kişi başına en fazla doktorun düştüğü bölge olarak kayıtlara geçerken, bu rakam ABD'de 24,5, Batı Pasifik'te 20,9, Doğu Akdeniz'de 11,2, Güney Doğu Asya'da 7,7, Afrika'da ise 2,9.

Kıtalar arasında kişi başına düşen hemşire ve ebe sayısında eşitsizlik gözleniyor. Avrupa'da her 10 bin kişiye 83,4 hemşire ve ebe düşerken, Afrika'da her 10 bin kişiye 12,9 sağlık personeli düşüyor.

Her 10 bin kişiye düşen diş hekimi sayısının en fazla olduğu bölge 6,2 ile Avrupa olurken, kişi başına düşen en az diş hekimi 0,3 ile Afrika. Afrika'da 10 bin kişiye düşen eczacı ve diş hekimi sayısının birin altında olduğu ifade ediliyor.

Bazı Afrika ülkelerinde 10 bin kişiye düşen doktor sayısı bir bile değil

Kişi başına düşen doktor sayısında ülke bazında en üst sırada Küba yer alıyor. Her 10 bin kişiye 84,3 doktorun düştüğü Küba'yı, Monako ve İsveç takip ediyor.

Her 10 bin kişiye düşen doktor sayısında ilk 10'da yer alan ülkeler Yunanistan, Belçika, Uruguay, San Marino, Portekiz, Malta, Çekya olarak sıralanırken, listede hiçbir Afrika ülkesi yer almıyor.

Bazı Afrika ülkelerinde ise her 10 bin kişiye bir doktor bile düşmüyor. Somali'de 10 bin kişiye düşen doktor sayısının 0,2, Nijer'de 0,3, Güney Sudan'da 0,4, Tanzanya, Malavi ve Liberya'da da 0,5 olduğu görülüyor.

Afrika kıtasında kişi başına en az ebe ve hemşirenin düştüğü ülke olan Somali'de her 10 bin kişiye 1,10 sağlık personeli hizmet veriyor. Somali'yi, Kamerun, Çad, Sierra Leone ve Nijer takip ediyor.

Avrupa'da her 10 bin kişiye 10,10 diş hekiminin düştüğü Polonya bu konuda birinci sırada yer alıyor. Polonya'yı bu konuda İtalya ve Almanya takip ediyor. Etiyopya, Kongo, Tanzanya, Uganda, Mozambik, Sierra Leone, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti, Liberya, Gambiya, Gabon gibi Afrika ülkelerindeyse kişi başına düşen diş hekimi sayısı her 10 bin kişiye 0,1.

Dünyada en fazla eczacıya sahip ülke olan Japonya'da her 10 bin kişiye 20 eczacı düşerken, Mozambik ve Madagaskar gibi Afrika ülkelerinde her 10 bin kişiye düşen eczacı sayısı 0,1.

DSÖ'nün sağlık harcamalarına ilişkin raporunda, 2020'de küresel sağlık harcamalarının 9 trilyon dolara ulaştığı ve bu miktarın yüksek gelirli ülkelerin sağlık harcamalarının yüzde 80'ininden fazlasını oluşturduğu belirtiliyor.

Araştırmalara göre, Afrikalıların yüzde 48'i zayıf sağlık sistemleri ve mali engellerin yanı sıra kalifiye sağlık çalışanı, ilaç, tıbbi ürünlere ve yenilikçi teknolojilere erişimin yetersizliği nedeniyle ihtiyaç duydukları sağlık hizmetlerine erişemiyor. Sahra Altı Afrika'da sağlık harcamalarının yaklaşık yüzde 25'i halkın cebinden çıkıyor.

Afrika kıtası, çatışma, siyasi istikrarsızlık ve iklim değişikliğinden kaynaklı sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalıyor. Bu sorunlar kızamık, çocuk felci, kolera ve sarıhumma gibi salgın hastalıkları tetikliyor.