Emevi döneminde siyaset

Halifelik makamı Kur'an çizgisinden ve Sünnet'ten ayrılmış, kabilecilik anlayışına dönmüştür. Cahiliye adetleri, şöhret ve nam peşinde koşma, halkın arasında üstünlük sağlama devlet adamlarının en dikkat ettikleri konular hâline gelmiştir.

"Emeviler döneminde uzun süreden beri Havşeb ve İkrime isimli iki kabile arasında, kimin evinde daha çok yemek yapılıyor, yeniliyor ve daha çok misafir geliyor diye yarış vardı. Bu varış çizgisinde çok kere Havşeb'in kefesi daha ağır basıyordu. Bir süre sonra İkrime rakibini yenmek için şöyle bir hileye başvurdu: Yüzlerce çuval un alarak, yoğurup hamur yapsınlar diye kabilesinin adamlarına dağıttı. Bu yoğrulmuş hamuru büyük bir çukura doldurttu, üzerini de otlarla örttürdü.

Havşeb'in atının bu çukura düşmesi için her tedbiri aldı, plan kurdu. Nitekim öyle de oldu. At gelip, çukurda gizlenmiş hamur içine düştü. Tamamen hamurun içine gömülen Havşeb ve atının her tarafı hamur oldu.

Bunun arkasından bir kıyamet koptu. İkrime de içine at düşecek kadar un ve hamur varmış diye bir vaveyla ve şayia her tarafa yayıldı. Halk manzarayı seyretmek için toplanınca gördüler ki, atın kası ve boynu dışarıda kalmış, vücudu hamurun içine gömülmüştür. İplerle ve halatlarla zorlukla dışarı çıkardılar. Bu olay her tarafa yayıldı. Şairler şiirler yazdı. Böylece de İkrime rakibini yenmiş, üstünlüğünü kabul ettirmiş oldu."

Emevi döneminde pek çok konuda helal terk edilmişti. Beytülmal'de toplanan paralar halk için değil, halifelik makamının ihtiyaçlarına ve halifenin gözüne giren kişilere aktarılıyordu.

Toplumda değer yargılarının değiştiği bir dönemdir Emeviler devri. Şairler, şarkıcılar, kâhinler, ahlakı bozuk insanlar halkın arasında hatırı sayılır makamlara ulaşmıştır. Yezid'in en yakın arkadaşı ve şair olan sarhoş Ahtal veya şarkıcı Hanin bu payda hak sahibi idiler.

Muaviye dönemi

Hz Ali (a.s.)'ın şehit edilmesinden sonra Muaviye halifelik makamına oturmuştur. Ancak o, Hz. Ali (a.s.) zamanında da bu makam için onunla ciddi mücadeleler vermişti. "Ehl-i Beyt âlimleri Muaviye'nin hilafet makamında gözü olduğunu iddia ederken, Sünnî kesim Hz. Osman'ın katillerini bulma isteğinde olduğunu söylerler. Muaviye saltanat arzusunu Hz. Osman'ın katillerinin bulunması bahanesinin arkasına gizlemiştir:

"Muaviye Sıffin Savaşı'ndan sonra Hakem Olayı'nda hile yapmıştır. Hakem Olayı'nın ardından Hz. Osman'ın katilleri konusu hiçbir şekilde yer almazken, Muaviye kendini halife ilan ettirmiştir. Hz. Ali (a.s.)'a hiçbir zaman biat etmemiştir. Hz. Hasan (a.s.) döneminde de hilafete karşı muhalefet etmiş, Hz. Hasan (a.s.)'ı hilafetten vazgeçmeye mecbur etmiştir."

Muaviye Emevi soyundan olan Hz. Osman'ın katledilmesini kendi saltanatı için bir basamak olarak kullanmıştır.

"Müslümanların halifesi masum olarak öldürülmüştür. "Kim mazlum olarak öldürülmüşse onun velisine yetki vermişizdir" ayetine dayanarak Müslümanların dinî duygularını etkilemeye başladı. Böylece İslam inancını halifelik makamına ulaşmak için kullanmıştır.

Halifeliği ele geçirişi ile ilgili olarak şu sözler ona aittir: "Allah'a yemin ederim ki, hilafeti, sizin beni sevmenizin veya yönetimimden memnun olmanızın sonucu almadım. Fakat kılıcımla sizinle vuruşarak bu makamı ele geçirdim."

İslam itikadından farklı düşünen Muaviye, Müslümanların dinî lideri yani halife olabilmek için verdiği mücadelenin sebebini şöyle anlatıyor: "Allah a yemin ederim ki, sizinle, namaz kılasınız, oruç tutasınız, hacca gidesiniz veya zekât veresiniz diye savaşmadım. Sizin başınıza emir olmak için sizinle savaştım."

Denilebilir ki, Muaviye'nin, Yezid'in ve tüm Ümeyyeoğulları'nın halka ve özellikle Ehl-i Beyfe karşı verdiği mücadele halifeliğin maddî imkânlarını elden kaçırmamak içindir. Yoksa İslam değerlerini muhafaza ve Müslüman ümmeti temsil diye bir gaye söz konusu değildir.

"Zaman biziz; bizim yükselttiğimiz yükselir, bizim alçalttığımız da alçalır."

Bu mantık tüm Ümeyyeoğulları için geçerlidir. Bu döneme kadar bir ibadet mantığıyla yapılan devlet idareciliği bu dönemden sonra mal ve makam için bir talan mantığına dönüşmüştür.