En kırılgan ülke Türkiye

RECEP BAHAR / İSTANBULKredi değerlendirme kuruluşu Moody's'in Türkiye, Kıbrıs ve Yunanistan Baş Analisti Alpona Banerji, Türkiye'nin kredi riskleriyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Moody's'in dün İstanbul'da düzenlediği 9. Yıllık Türkiye Kredi Riski Konferansı'nda konuşan Banerji, 1988'den bu yana gelişmekte olan ülkelere en az sermaye gittiği bir sürece girildiğine işaret ederek, şunları söyledi: "Bu durum Çin'de beklenen ekonomik yavaşlama ile ABD'nin para politikasını değiştirmesinden kaynaklanıyor. Bu süreçten Güney Afrika ve Brezilya da etkilenecek. Türkiye diğerlerinden daha kırılgan gözüküyor zira dışsal sorunları var. ABD sıkı para politikası izlemeye çalışacak ve dolar değer kazanacak. Türk Lirası ve Brezilya para birimi real daha fazla baskı altına girecek. Risk arttığı için bu pazarlardan kaçış başlayacak. Dünya büyümesine en fazla katkıda bulunan ülke Çin'deki yavaşlama da bu dünya ekonomisini etkileyecek. Dünyadaki yavaş büyümeden Türkiye daha fazla etkilenecek.  Öte yandan petrol gibi emtia fiyatlarının düşük olması Türkiye'nin yanı sıra Hindistan gibi ithalatçı ülkelere yarayacak. Ortada vadede bu Türkiye'ye katkıda bulunacak. Türkiye, Endonezya ve Brezilya son 8 ayda ciddi finansal çalkantı yaşadı. Türkiye'nin kısa vadeli borçları Brezilya ve Güney Afrika'dan fazla. Dışa bağımlılığı yüksek..."Türkiye döviz ihtiyacını sıcak para ile karşılıyorTürkiye'yi Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika'dan ayrıştıran bir cari açık sorunu olduğuna işaret eden Banerji, "Türkiye döviz açığını, portföy yatırımları ve uzun vadeli borçlarla karşılıyor. Cari açığın küçük bir bölümü doğrudan yatırımla karşılanıyor. Brezilya'da ise cari açığın önemli bölümü doğrudan yatırımlarla karşılanıyor. Türkiye'nin toplam dış borç stoku 2008'den bu yana hızla artıyor. Türkiye'nin GSMH'sinin (milli gelir) yüzde 55'i dış borçtan oluşuyor. Kısa vadeli borcu da diğer 4 ülkeden fazla. Bir yıl içinde vadesi dolan borçlara bakıldığında Türkiye'nin bir yıl içinde bunları karşılayacak döviz rezervi yok. Diğer ülkelerde var. Türkiye'nin banka borçları ile döviz borçları artıyor. Döviz rezervlerinin aynı gruptaki ülkelere göre GSMH'ye oranı daha düşük... Türkiye'de yönetişimde de düşüş var... Güney Afrika bu açıdan iyi durumda; Endonezya'nın şeffaflık ve hukukun üstünlüğü gibi puanları düşük. Bu açıdan da risk en yüksek Türkiye'de... Türkiye, Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika içinde çalkantıyı en az hisseden ülke Hindistan... En fazla hisseden ülke ise Türkiye... Türkiye'nin başlıca risklerini 'düşük döviz rezervi, yüksek cari açık, düşük büyüme, yüksek enflasyon, düşük ihracat, düşük iç tüketim, jeopolitik riskler, düşük tasarruf oranı' oluşturuyor. Yeni hükümet, özellikle cari açık ile düşük büyüme arasındaki dengesizliği ortadan kaldırılmalı."Bu arada Moody's, Türkiye'nin kredi notunu normal koşullarda 4 Aralık'ta gözden geçirecek. Banerji, "Burada şeffaflığa bakacağız. 4 Aralık'ta bir şey yapmamız da gerekmiyor. Büyümeyi etkileyen bir gelişme olması lazım ki, mevcut negatif notu durağana (stabile) döndürelim" dedi.