Enflasyon canavarı dizginlenemiyor

Haziran ayı enflasyon rakamları açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarına göre yıllık enflasyon yüzde 17.53, aylık enflasyon ise yüzde 1.94 oldu. TÜİK verileri Haziran ayında üretici fiyatlarındaki yükseliş ivmesinin hız kesmeden devam ettiğini de gösterdi. Buna göre üretici fiyat endeksi Haziran'da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 42.89 oldu. Böylelikle üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu arasındaki fark da zirveye yükseldi. Üretici fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 4.01'lik artış oldu. Açıklanan rakamlar sonrasında tüketici enflasyonunun 2 yılın zirvesine çıktığı, tüketici enflasyonu ile üretici enflasyonu arasındaki farkın ise endeks tarihinin en yüksek seviyesine ulaştığı görüldü.

Muazzam yüksek enflasyon

Tüketici fiyatlarının yıllık bazda yüzde 17.53'e fırlaması, Mayıs 2019'dan bu yana görülen en yüksek seviye olarak öne çıkıyor. Asıl ürkütücü rakam ise TÜİK'in açıkladığı üretici fiyat endeksi. Üretici fiyat endeksi, üreticilerin maliyetini göstermesi açısından önemli. yüzde 42.89'a çıkan üretici enflasyonu yakın gelecekte vatandaşa zam olarak yasıyacak. Maliyetleri yükselen üretici bu artışı fiyatlara yansıtmak zorunda kalacak. Öte yandan bu rakamların TÜİK tarafından açıklanması da ayrıca dikkat çekici. Uzmanlara göre Türkiye'de "muazzam yüksek enflasyon" artık gizlenemez bir durumda. 

Yıllık en yüksek artış ulaştırma

TÜİK verilerine göre bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 26.29 ile ulaştırma, yüzde 25.69 ile ev eşyası ve yüzde 19.99 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Buna karşılık aylık bazda ise Haziranda artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla, yüzde 4.50 ile ev eşyası, yüzde 4.46 ile eğlence ve kültür ve yüzde 3.82 ile lokanta ve oteller oldu. Haziran ayında fiyatı en çok artan madde yüzde 51.60 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla süreli turlar oldu. Yurtiçi turları yüzde 14.72 ile elektrikli süpürge, yüzde 14.60 ile onu makyaj malzemeleri izledi. Haziran 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden 306 maddenin ortalama fiyatında artış gerçekleşti.

Memur ve emeklilerin zam oranı belli oldu

Enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından gözler milyonlarca kişiyi ilgilendiren memur, memur emeklisi, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin yılın ikinci yarısı için enflasyon farkı nedeniyle zam oranına çevrildi. Buna göre memurlar temmuz ayında maaşlarına yüzde 5.45 enflasyon farkı alırken, SSK ve Bağ-Kur emeklisinin zam oranı ise yüzde 8.45 olacak. Enflasyon rakamları ücret, maaş ve aylıklara yapılacak zamda belirleyici olurken; Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, memur ve memur emeklileri için 2021 yılında 3+3 zam kararı vermişti.

En düşük maaşlar ne kadar?

En düşük memur maaşı (eşi çalışmayan, iki çocuklu) 4 bin 500 liradan 4 bin 880 liraya yükselecek. SSK emeklilerinde en düşük emekli maaşı (2000 öncesi) 2420 liradan 2 bin 624 liraya çıkacak. 2000 sonrası SSK emeklilerin maaşları ise geçen yıl nisan ayında 1.500 liraya yükseltildiği için bu dönemde değişmeyecek. Esnaf Bağ-Kur aylığı 1.763 liradan 1.912 liraya yükselirken, En düşük tarım Bağ-Kur'lu aylığı ise 1.802 lira olacak.

Dünya sıralamasında durumumuz vahim

Yapılan araştırmalara göre Türkiye yüzde 17.53'lük enflasyon oranı ile bir çok savaş ve iç karışıklık olan ülkelerden bile daha kötü durumda. Suriye'de enflasyon yüzde 13.1 iken, Libya'da yüzde 2.80, Afganistan'da yüzde 1.35. Dünya ortalamasına bakıldığında ise dünyada ortalama enflasyon yüzde 3.66 seviyesinde. Gelişmiş ülkelerde enflasyon yüzde 1.87, G7 ülkelerinde yüzde 2.05, AB ülkelerinde yüzde 1.9, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 4.99 seviyeside. Siyasi ve coğrafi olarak yakın ilişki içerisinde olduğumuz Bosna Hersek'te enflasyon yüzde 1.2, Bulgaristan'da yüzde 1, Ukrayna'da yüzde 7.9 seviyesinde. Kardeş Azerbaycan'da ise yıllık enflasyon yüzde 3.5 ile Türkiye'den çok daha iyi bir durumda.