Erdoğan, 2023’te aday olabilecek mi?

Zamanında yapılırsa yaklaşık 21 ay kalan genel seçimlere kadar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden aday olup olamayacağı tartışmaları devam edecek gibi görünüyor. 

Zira Cumhur İttifakı cephesine bakınca Erdoğan'ın aday olacağı konusunda hiçbir farklı ses çıkmıyor. 

Muhalefet cephesinde Erdoğan'ın aday olamayacağına dair açıklamalar gelse de seçimlerin erkene alınması ya da anayasa değişikliği gibi formüllerle yeniden aday olmasının mümkün olduğunu ifade edenler de az değil.

Hukukçular da bu konuda iki kutba ayrılmış durumda.

'Erdoğan, 2023'te aday olabilir' görüşünü savunanların dayanakları özetle şöyle:

• Erdoğan'ın 10 Ağustos 2014'de cumhurbaşkanı seçilmesi, 2017 sonrası durumunu etkilemez. İlk 4 yıl yürürlükteki anayasanın değişiklikten önceki 102. maddesi doğrultusunda görev icra etti.

• 24 Haziran 2018'de, 2017 anayasa değişikliğine göre 101. madde çerçevesinde aday oldu ve ilk beş yıllık dönemini icra ediyor. 2017 anayasa değişikliği ile bu tarihten itibaren yapılacak seçimler için 5+5 formülü yeniden işliyor.

• 2023 ikinci TBMM ve cumhurbaşkanlığı seçimleri tarihinde, isterse yeniden aday olabilir. Bu ikinci adaylığı olur. 

• İkinci görev süresi içinde eğer erken seçim olursa -yani 2023'ten sonraki herhangi bir tarih, bu 2028'in seçimlerden önceki son ayları da olabilir- Erdoğan üçüncü kez de aday olabilir. Böyle bir durumda bu dördüncü kez seçilmek anlamına geliyor.

'Erdoğan, 2023'te aday olamaz' görüşünü savunanların dayanakları ise özetle şöyle:

• Anayasa'nın 101. maddesinin ikinci fıkrası, "Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir" şeklinde. Bundan dolayı 2014 ve 2018'de iki defa seçildiği için Erdoğan, üçüncü defa seçilemez.

• Erdoğan'ın bir daha aday olması sadece erken seçim kararı alınmasıyla mümkün.

• Tartışmalara rağmen Erdoğan aday gösterilirse, buna nihai kararı Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verecek. YSK'dan Erdoğan'ın aleyhine bir karar çıkması ihtimal dışı kabul ediliyor.

• Daha çetrefilli bir yol olsa da anayasa değişikliği ile Erdoğan yeniden aday olabilir. Anayasa değişikliği için Meclis'te 400 oya, referanduma götürmek içinse 360 oya gereksinim duyuluyor. Cumhur İttifakı'nın oyu 337'de kaldığı için en az 23 oya daha ihtiyaç var, bunun için muhalefet partileri ikna edilmesi gerekiyor. 

Erdoğan'ın aday olacağı kesin gibi

Yani Erdoğan'ın 2023 yılında yapılacağı ifade edilen seçimde aday olamayacağını savunan hukukçular bile gerekirse anayasayı zorlayarak, -AKP bunu defalarca yaptı- yeniden aday olabileceğine kapıları tamamen kapatamıyorlar. 

Dolayısıyla da Erdoğan'ın adaylığına karşı olan ve destekleyenlerin açıklamalarını birlikte değerlendirdiğimizde Erdoğan'ın 2023'te kesinlikle aday olacağını şimdiden rahatlıkla söyleyebiliriz. 

Seçim zaten 'erken' olacak

Dikkatinizi çekmek istediğim küçük bir ayrıntı daha var.

2019 yılındaki İstanbul Belediye Başkanlığı seçimleri sonrasında 

'Hiçbir şey olmamış ise biz diyoruz ki kesinlikle bir şeyler oldu' cümlesiyle tarihe geçen AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, geçtiğimiz günlerde katıldığı bir canlı yayında erken seçim gündemiyle ilgili bazı açıklamalar yaptı. 

"Erken seçimler yaklaştı demek mümkün. Bir şeylerin zamanı geldi' ifadelerini kullanan Yavuz, 'Seçim erkene alınacak mı?' sorusuna, "Evet, 2023'ün 24 Haziran'ında yapılması gerekiyor. Oysa kanun gereği 18 Haziran 2023'te yapılacak. Yani 6 günlük bir erken seçim mümkün" diye konuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylık süreciyle ilgili tartışmalara da yanıt veren Yavuz, "Sayın Cumhurbaşkanımızın bir daha aday olamayacağına ilişkin bir fikri ileri sürmeniz mümkün değil. Kendilerini zeki sanarak 'Olmaz ama eğer erken seçim olursa 1 gün bile olur' diyorlar

Yasa ortada" diye konuştu.

Ali İhsan Yavuz'un bu ifadeleri, bana göre muhalefetin 'Erdoğan aday olmamalı' çıkışlarına karşı "zaten seçimler 6 gün erken yapılıyor" denilerek savuşturma hamlesine hazırlık olabilir.

Erdoğan'ın karşısına kimle çıkılacak?

Bütün bunlar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2023 seçimlerinde muhalefet ne derse desin aday olacağını, 'Erdoğan yeniden aday olur mu' tartışmalarının 2028 yılında seçimlerden önce de tartışılacağını ve bugün konuşulan seçimlerin erkene alınması formülünün o zaman gündeme gelebileceğini gösteriyor. Bana göre üçüncü defa adaylığı garanti gören Ak Parti, dördüncü dönemi planlıyor. 

Bu bağlamda mümkün olduğunca geniş tabanlı bir ittifak oluşturması gereken muhalefet partileri, incir çekirdeğini doldurmayacak tartışmalarla oyalanmak yerine Cumhur İttifakı'nın planlarına 'dur' diyecek hangi adayla Erdoğan'ın karşısına çıkacağına odaklanması gerekiyor.