Fındık için alarm zilleri çalıyor

Bundan iki yıl önce küllenme tehdidiyle yüzleşen ve basının harekete geçmesiyle bu tehdidi yüzde 90 oranında bertaraf eden Türk fındığı, şimdi de Gürcistan'dan gelen 'kahverengi kokarca'nın tehdidi altına girdi. İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Gören ile Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı İlyas Edip Sevinç, İstanbul'da ortak basın toplantısı düzenleyerek, tehlikeye dikkat çekti. Bugüne kadar sorun odaklı gitmediklerini dile getiren Gören, "Fındık ihracatında 2023 hedefi 3.5 milyar dolar. İki yıl önce düzenlediğimiz basın toplantısı sonrasında küllenme tehlikesi yüzde 90 azaldı. Sadece bir fındık kurdu böceği 200 adet, bir yeşil kokarca böceği ise 250 adet fındık meyvesine zarar verebiliyor. Mantar kaynaklı bir hastalık olan külleme ise miktar ve kalite kaybına yol açıyor" şeklinde konuştu. 

Fındık ana ihraç ürünü 

İlyas Edip Sevinç de Türkiye'nin fındık ihracatının 1.8-3 milyar dolar arasında gidip geldiğine işaret ederek, "İhracatı özel sektör yapıyor. Kamu sektörü ihracatta yer almıyor. Genel olarak bakınca tarım ile ilgili sorunları üretim artışı olmadan çözemeyiz. Fındık, Türkiye'nin ana ihraç ürünlerinden biri. Türkiye için stratejik ürünlerden biridir. Bir zamanlar Türkiye'nin ihracatının yüzde 10'unu teşkil ediyordu. Hiç bir ithal girdisi yok. Fındığın işlenmesi de yüzde 90-95 arasında yerli teknoloji ile yapılmamaktadır. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse otomotivin 10 yıllık katma değeri 23 milyar dolar, fındığınki ise 21 milyar dolar" şeklinde konuştu. 

1 milyar dolar uçup gider

TMO'nun fındığı piyasaya sürmemesi nedeniyle fabrikaların yüzde 50 kapasiteyle çalıştığına işaret eden Sevinç, "Türkiye'nin badem ithalatında ciddi artış var. Ülkemizde ithal çerezlik ürünlerin tüketiminin artması dikkat çekiyor. Türkiye'nin fındık tekeli kırılmak üzeredir. Dünya fındık üretimindeki payımız yüzde 65'in altına düştü. Verimlilik ve kalite sorunu var. Geçen yıl 'zararlılar' nedeniyle ciddi rekolte kaybı oldu. Aynı durum devam ederse, bu yıl 1 milyar dolarlık bir kayıp yaşanacak. Gürcistan'dan bulaşan kahverengi kokarca Türk fındığının sonunu getirebilir. Bunu önlemek için bir milyon broşürü üreticilere ulaştıracağız" dedi.

Türkiye fındık üretmekten korkuyor

KFMİB Yönetim Kurulu Başkanı İlyas Edip Sevinç, Türkiye'nin 'fındık üretiminin artması'ndan korkar duruma geldiğine işaret ederek, "Üretimin artması gerekiyor. Türkiye üretimini artırırsa, İtalya ve ABD tası tarağını toplar bu alandan çekilip gider. Aksi takdirde biz piyasadan çekiliriz. Biz fındığa dünyanın penceresinde bakıyoruz. Doğu Karadeniz'de fındık dışında bir ürün olmaz. Fındık da tek başına geçimi temine yetmez. Mutlaka desteklenmeli. Fındık kullanan sanayici fındıktan vazgeçerse, bir daha fındığa dönmez" şeklinde konuştu. İFMİB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Gören ise dünyada kabuklu fındık üretiminin 900-950 bin ton olduğuna işaret ederek, "Bir örnek vermek gerekirse bademde 1980'li yıllarda İtalya ve İspanya öndeydi. Üretime asılan ABD'de badem üretimi 2010'da 490 binken, 2017'de 1 milyon 250 tona ulaştı. Hepsini de pazarlıyorlar. Bizim 720 bin hektar fındık arazimiz var. 570 bin üreticimiz bulunuyor. Doğu Karadeniz'de 70-80 kilo dekar başına üretim var. Batı Karadeniz'de ise 125-140 kilo. Oysa İtalya'da bu oran 150-160 kg, Gürcistan'da 180-220 kg ve ABD'de ise 260-280 kg civarında. İyi tarım tekniklerini uygulamak suretiyle, şu anda dahi dekarda 250-300 kg fındık üretebilen üreticilerimiz mevcut" şeklinde konuştu.

RECEP BAHAR / DETAY HABER