Gagavuzya'nın yasal Özerklik statüsünün korunması için halk sokaklara çıktı

Türkiye'nin diplomatik desteğiyle 1994 yılında kurulan Gagavuzya Özerk Bölgesi vatandaşları, Moldova hükümetinin anayasal haklarını sistematik şekilde ihlal edilmesini engellemek için büyük bir miting yaptı. Komrat Meydanı'ndaki mitingde, Gagavuzya Özerk Bölgesi sakinleri, Moldova Cumhuriyeti'nin başkenti Kişinev yönetimine karşı oybirliğiyle aldıkları kararlarını duyurdu.
 

Gagavuzyalılar haklarını geri istiyor

İlk talepler arasında, Moldova Cumhuriyeti'nin "Gagauzya'nın (Gagauz Yeri) Özel Hukuki Statüsü Hakkındaki Kanunu'nda yer alan Gagavuzya Başsavcısının seçilme sürecine özerk yönetimin katılımını öngören yasanın 21. maddesinin iptaline ilişkin Moldova Anayasa Mahkemesi kararının geri alınması yer alıyor. Ardından, Gagavuzya Özerk Bölgesi'nin Moldova Anayasası'ndaki 1994 tarihli "Gagavuzya'nın Özel Statüsüne İlişkin Yasa" ve "Gagavuzya Tüzüğü"nde güvence altına alınan yasal yetkilerine müdahale edilmeyeceğine dair kesin teminatlar isteniyor. 

Vatandaşların aldığı kararların devamında ise Gagavuzya Özerk Bölgesi'ndeki mali özerkliğin yeniden tesis edilmesi, özellikle bütçe, hibe ve dış kredi dağıtımında ayrımcı uygulamalara son verilmesi vurgulanıyor. Gagavuzya Özerk Bölgesi Başkanı EvgheniaGutul'un ivedilikle serbest bırakılması ve bölgedeki Halk Meclisi, Yürütme Komitesi ile kamu çalışanları üzerindeki her türlü siyasi ve idari baskının sona erdirilmesi açıkça ifade ediliyor. Bu talepler, Gagavuzya'nın yasal statüsünün korunması, özerkliğinin güvence altına alınması ve bölge yönetiminin serbestçe görev yapabilmesi adına aciliyetini koruyor.
 

Eylemlerin perde arkası: Bölgedeki siyasi tansiyon yükseliyor

Moldova, geçtiğimiz aylarda uluslararası kamuoyunun dikkatini çeken bir olayla gündeme geldi. Gagavuzya Özerk Bölgesi Başkanı EvgheniaGutul, 25 Mart'ta ülkemize planladığı ziyareti öncesinde Kişinev Uluslararası Havalimanı'nda gözaltına alınmasının ardından ev hapsine çarptırıldı. Gutul'un önleyici tedbirlerinin değiştirilmesiyle ilgili kritik duruşma devam ederken; Evghenia Gutul'un avukatları, 25 Mart'ta ülkeyi terk etme gibi bir niyetinin olmadığını mahkemeye sundukları kanıtlarla çürütmesine rağmen mahkeme heyeti, savcıların ev hapsinin daha ağır bir tedbirle değiştirilmesi yönündeki taleplerini değerlendiriyor.
 

Gagavuzya'nın güvenlik haklarına da müdahale ediliyor: "Özerkliğimiz engelleniyor"

Moldova Anayasa Mahkemesi, Gagauzya'nın bölgesel savcı atama hakkını elinden aldı.Gagavuzya temsilcilerine yasaya aykırı olarak yargılama süreci hakkında bilgi verilmemiş ve yargılama sürecine katılma hakları engellendi. Bunun yanında, yeni çıkarılan bir yasa Gagauzya'daki yerel mahkemeleri yargı yetkisinden çıkardı, Komrat Temyiz Mahkemesi'ni fiilen ortadan kaldırdı ve tüm yerel mahkemeleri Gagauzya ile bölgesel ve idari olarak ilgisi olmayanCahul'daki mahkemelere bağımlı hale getirdi. Bu durum, bölgenin yargı bağımsızlığı ve yerel dilde adalete erişim konusunda ciddi endişelere yol açtı. Yeni sistem kapsamında, Gagauzya başkanı ve Halk Meclisi için seçim sonuçları artık yerel mahkemeler yerine merkezi yargı yetkilileri tarafından onaylanacak.
30 yılı aşkın süredir, her Moldova hükümeti özerklik haklarını çeşitli şekillerde ihlal etti ve günümüzdeki merkezi yetkililer, aldıkları kararlarla Gagauz halkının kimliğini tamamen kısıtladı. Bugün Gagavuz Yeri'nin özel statüsüne ilişkin yasalar, 1994 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Demirel ve Moldova Parlamentosu tarafından öngörülen özerkliğin yarısını bile karşılamıyor.
EğitimveBilimBakanlığıayrıcaözerkbölgeninanaokullarındakiGagavuzdiliöğretmenlerinifinanseetmeyireddetti, böylece gelecek nesil Gagavuz halkını, ana dillerini öğrenme ve koruma ile ulusal kimliklerini muhafaza etme fırsatından mahrum bıraktı.
 

Uluslararası yardım çağrısı yapıldı

16 Nisan'da Komrat'ta kitlesel bir mitinginde alınan kararlar, bölgedeki tırmanan gerilim karşısında uluslararası çapta önemli bir adım sayılıyor. Türkiye, ABD, Rusya, AB ülkeleri, Macaristan, Azerbaycan ve Belarus'un diplomatik misyonlarına resmi erişim çağrısında bulunan Gagavuzyalılar, aynı zamanda Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Avrupa Konseyi'nin de durumu yakından takip etmesini ve global çapta duyurmasını bekliyor.

Moldova Anayasası'nda güvence altına alınan özerkliğine olan bağlılığını güçlü bir şekilde yineleyen Gagavuzya halkı, yasal taleplerinin görmezden gelinmeye devam edilmesi halinde, haklarını savunmak için geniş katılımlı protestolar ve uluslararası yargı yollarını da içeren tüm meşru araçları kullanacağı konusunda uyarıda bulunuyor. Moldova Hükümeti'nin, Gagavuzya Özerk Bölgesi'nin özerkliğin meşru taleplerini görmezden gelmesi halinde ise protestoların güçlendirerek devam edileceğini, uluslararası yargı makamlarına başvurulacağı bildiriliyor.