(dünden devam)
Hac farizasını yerine getirmeye gelince, farz olunca hemen yerine getirilmeli midir yoksa ömür içinde yapılması yeterli midir?
Burada iki görüş vardır. Bir görüşe göre, hac farizası ömrün herhangi bir zamanında yükümlü bunu hayatta bulundukça dilediği sene yapabilir.
Geciktirmesinden dolayı günah işlemiş olmaz. Ancak hac farizasını yapmadan ölürse günahkâr olur.
Fakat sahih görülen diğer bir görüşe göre, bunun edası (yerine getirilmesi) fevrîdir (derhal eda edilmeli). Şartlarını kendinde toplayan kimsenin hemen zamanında hacca gitmesi ona farz olur. Bu tarihte hacca gitmezse günah işlemiş olur. Öyle ki, sonradan bu şartları yitirse, hac üzerine borç kalır, bundan sorumlu bulunur.
İmam-ı Azam ile İmam Ebu Yusuf'a göre hac fevrîdir. Yani, yükümlünün gerekli şartları taşıdığı ilk yılda haccetmesi gerekir. Meşru bir mazeret olmadan ertesi seneye geciktirmek günahtır. İmam Muhammed'e göre ise hac ömrîdir. Yani hac için gerekli şartları taşıyan yükümlünün bunu ilk yılda yapması gerekli değildir. Daha sonraki yıllarda da yapabilir. Ancak haccın geciktirilmesinin meşru olması için yükümlünün yaşlılık veya maddi imkân kaybetmek gibi sebeplerle haccı kaçırmaktan endişesi bulunmamalı ve daha sonraki yıllarda gitmek için de gayretli bulunmalıdır. Aksi takdirde farz olduğu yıl içinde hacca gitmesi gereklidir. (Şafiilere göre de ömridir).
Hac belli bir zamanda, umre ise her zaman yapılabilir.
Cenabı Hak, ayet-i kerimede, "Hac, bilinen aylardadır?" (Bakara, 197) buyurdu.
Peygamber Efendimiz de haccın hangi aylarda olması gerektiğini şu hadisi ile açıklar:
"Hac ayları, Şevvâl, Zilkade ve Zilhicce'nin on günüdür." (Buhârî bâb başlığında).
Hac farzdır, umre sünnettir. Umre, kelime manası bakımından ziyaret demektir. Şeriat dilinde ise, Harem-i Şerifi şeklide ziyaret etmektir. Umre için belirli bir zaman yoktur.
Her zaman yapılabilir. Yalnız İmam-ı Azam ile İmam Muhammed'e göre Arefe günü ile kurban bayramının dört gününde, İmam Ebu Yusuf'a göre ise Arefe günü ile bayramın ilk üç gününde yapılması tahrimen mekruhtur. Ramazan ayında yapılması ise daha faziletlidir. (Şafiilere göre o yıl hac yapmayanın senenin bütün günlerinde umre yapması kerahetsiz caizdir. O yıl hac yapan kimse ise üçüncü günün taşlarını attıktan sonra birinci nefirden sonra umre yapabilir).
Malikilere göre senede birden fazla umre yapmak mekruhtur.
Peygamber Efendimiz, birincisi Hicret'in altıncı yılında (Hudeybiye umresi), ikincisi yedinci yılında (kaza umresi), üçüncüsü sekizinci yılında (Mekke fethinden sonra), dördüncüsü onuncu yılında (hac ile beraber) olmak üzere dört defa umre yapmıştır.
(Hudeybiye umresini saymayanlara göre Peygamber Efendimizin yaptığı umre sayı üçtür).
Hac ile yapılan umrenin dışındakiler Zilkade ayında yapılmıştır.
Haccın menasiki, Mekke, Arafat, Müzdelife ve Mina'da, umrenin menasiki ise sadece Mekke'de ifa edilir.
Umre, belirli bir vakte bağlı olmaksızın ihrama girerek tavaf ve say yaptıktan sonra tıraş olup ihramdan çıkmaktan ibarettir.
Hanefi mezhebinde, ömürde bir defa umre yapmak müekked bir sünnettir.
