Hayâ ve dili muhafaza etme

Hasan es-Saykal rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Hayâ, iffet, az konuşma -diline hâkim olma kalbine değil- imandandır." 

Avvam b. Zübeyr rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Yüzsüz (utanmaz) olanın ilmi az olur." 

Fadl b. Kesir, kendisine anlatan bir adamdan rivayet eder: Ebu Abdullah (Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Hayâsı olmayanının imanı da yoktur." 

Ali Ebu Ali el-Lehebî rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Resulullah (sallallahu aleyhi ve alihi) buyurmuştur: Dört haslet vardır ki, bunlar kimde olursa, o baştan ayağa kadar günaha dalmış olsa bile Allah, bu günahları onun için iyiliklere dönüştürür. Doğruluk, hayâ, güzel ahlak ve şükretme." 

Affedici olmak

Abdullah b. Sinan Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan rivayet eder:

"Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) bir hutbesinde şöyle buyurmuştur: Dünya ve ahretin en iyi huyunun ne olduğunu size bildireyim mi? Sana haksızlık edeni affetmen, seninle alakasını kesenle alakanı sürdürmen, seni üzene ihsanda bulunman, sana vermeyene bağışta bulunmandır." 

İsmail b. Ebi Ziyad es-Sekunhi, Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan rivayet eder:

Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) buyurmuştur ki: Size affetmeyi tavsiye ediyorum! Zira affetmek; ancak kulun izzetini artırır. Birbirinizi affedin ki, Allah sizi izzetli kılsın." 

Hilm (yumuşak huyluluk)

Ashabından bazıları merfu olarak Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisesselam)'dan rivayet etmişlerdir:

"Yardımcı olarak hilm yeter. Eğer halim değilsen, halim gibi görünmeye çalış." 

Said b. Yesar, Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan rivayet eder:

"İki adam çekiştiği zaman iki melek iner ve bunlardan ahmak olanına şöyle derler: Dedin de dedin ve sen dediklerine layıksın. Dediklerinden dolayı cezalandırılacaksın.

Halim olanına ise şöyle derler: Sabrettin, ağır başlı davrandın. Eğer bunu sonuna kadar götürürsen Allah seni bağışlayacaktır. Eğer halim olan kimse diğerine karşılık verseydi, melekler yukarı çekileceklerdi."

Susma ve dili muhafaza etme

Ebu Ali el-Cevanî rivayet eder: "Bir gün Ebu Abdullah'ın (Câfer Sâdık Aleyhisselam) Salim adlı hizmetçisine hitap ederken ellerini iki dudağının üzerine götürerek şöyle dediğini duydum: Ey Sâlim! Dilini muhafaza et, o zaman selamette olursun. İnsanları üzerimize çekme."

Hişam b. Salim, Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan rivayet eder:

"Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) yanına gelen bir adama şöyle demiştir:

"Allah'ın seni cennete sokmasına sebep olacak bir şeyi sana göstereyim mi?"

Adam, "Evet, ya Resulallah" dedi.

Resulullah buyurdu ki: "Allah'ın sana verdiğini, ihtiyacı olana ver."

Dedi ki: "Ya vereceğim kişiden daha çok ihtiyacım varsa?"

Buyurdu ki: "Mazluma yardım et."

Dedi ki: "Ya yardım edeceğim kimseden daha zayıf durumdaysam?"

Buyurdu ki: "Şaşırana yol göster."

Dedi ki: "Ya yol göstereceğim kişiden daha şaşkın isem?"

Buyurdu ki: "Dilini tut ve ancak hayırlı şeyler söyle. Bu özelliklerden birine sahip olduğun için cennete girmek istemez misin?" 

İbni Kaddah, Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan rivayet eder:

"Lokman oğluna dedi ki: Oğulcuğum! Eğer sözün gümüş olduğunu sanıyorsan, bil ki sükût altındır." 

Amr b. Cumey rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"İsa (Aleyhisselam) şöyle derdi: Allah'ı zikretme dışında fazla konuşmayın, çünkü Allah'ı zikretmenin dışında fazla konuşanların kalbi katıdır ama bunun farkında değillerdir."
 
Ebu Cemile, kendisine anlatan birinden rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Her gün bedenin bütün organları dile saygı göstererek derler ki: Allah hakkı için, senden dolayı eziyet görmeyelim." 

İbni Faddal, kendisine rivayet eden biri aracılığıyla aktarır ki: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) şöyle buyurdu:

"Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) buyurmuştur ki: Sözlerini işlediği amellerden saymayan kişinin yanlışları çok olur, azabı (tez) gelir." 

es-Sekunî rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) şöyle buyurmuştur: Allah, başka hiçbir organa etmediği azabı dile eder. Dil der ki: Ey Rabbim! Hiç kimseye vermediğin azabı bana verdin."

Ona şöyle denilir: Senden bir söz çıktı. Bu söz yeryüzünün doğularını ve batılarını kapladı. Bundan dolayı nice yasak olan kanlar döküldü. Nice haram olan mallar talan edildi. Nice haram olan ırzlara tecavüz edildi. İzzetim ve celalim hakkı için yer aldığın bedende başka hiçbir organa uygulamadığım azabı sana uygulayacağım." 

Câfer b. İbrahim rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'ın şöyle dediğini duydum:

"Sözleri ile amelleri arasındaki ilişkiyi bilen kimse, ancak kendisini ilgilendirdiği şeylerle ilgili konuşacağı için az konuşur." 

Mansur b. Yunus rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Davud ailesine verilen hikmetten biri de şuydu: Akıllı kimse zamanını bilmeli, işlerine gereken ilgiyi göstermeli ve dilini muhafaza etmelidir." 

Ali b. Hasan b. Riat -bazı hadis râvileri aracılığıyla- rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Mü'min kul sessiz kaldığı sürece mutlaka Muhsin diye yazılır, ama konuşmaya başladığı zaman Muhsin ya da kötülük sahibi biri olarak yazılır." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Cafer eserinden)