Hikmet, ilimlerin en yücesidir

İmam Gazali Hazretleri şöyle buyuruyor:

"el-Hakim, Cenab-ı Hakk'ın isimlerindendir. Bu, hikmet sahibi demektir. Hikmet, en üstün ilimlerle en üstün hususları bilmekten ibarettir. En üstün ve en yüce şey Allah'tır. O'nun künhünü, kendisinden başkası tam manasıyla bilemez. Gerçek Hakîm O'dur. Çünkü en yüce şeyleri en yüce ilimlerle bilen O'dur. Zira en yüce ilim, zevali tasavvur olunmayan dâimi ve ezelî ilimdir. Gizlilik veya şüphenin uğrayamadığı, tastamam bilinene mutabık olan ilimdir. Bu niteliği Allah'ın ilminden başka hangi ilim taşıyabilir?

İnce sanatları iyi yapan, yaptığı işi temiz ve güzel yapana da her ne kadar mecazî mânâda hakîm denirse de gerçek ve mutlak hakîm Allah'tan başka kimse olamaz.

Bir kimse bütün şeyleri bilip de Allah'ı bilmezse, ona hakîm denilmez. Çünkü o, en üstün ve yüce olan şeyi bilememiştir.

Hikmet, ilimlerin en yücesidir. İlmin yüceliği, malûmun yüceliği ile ölçülür. Allah'tan yüce varlık var mıdır?

Allah'ı bilen kişi, diğer ilimlerde her ne kadar zayıf ise de, her ne kadar güzel konuşup konuyu etraflıca açıklayamasa da o hakîmdir. Lâkin kulun hikmetini Allah'ın hikmetine kıyaslayacak olursak, onun kendisini bilmesi ile Allah'ın kendi Zâtını bilmesi arasındaki fark kadar büyük olduğunu görürüz.

Allah'ı gerçekten bilen kişinin sözü, diğer insanların sözüne uymaz. Çünkü o, cüziyata temas etmez; sözü külli ve özlü olur. Sonra peşin menfaatlerin ardından koşmaz, sonunda kendisine yarayacak şeyin peşinde olur.

Resûlullah (s.a.v) buyurdu ki: 

'Hikmetin başı Allah korkusudur!'

'Yiğit o kimsedir ki, nefsine galip olup, ölümden sonrası için çalışır. Aciz o kişidir ki, nefsinin çirkin arzularına râm olup Allah'a karşı boş ümitlere kapılır.'

'Allah'tan korkar ol ki, insanların en çok ibadet edicisi olasın, kanaatkâr ol ki, insanların en çok şükredeni olasın.'

'Sabır imanın yarısıdır, yakîn ise imanın hepsi.' 

İşte bu ve benzeri sözlere hikmet; söyleyicilerine de hakîm denir."
OKAN EGESEL