İki bölümlük bu yazımda Prof. Dr. Haydar Baş'ın aynı isimli eserinden İmam Ali'nin (a.s) devlet mahiyeti, önemi ve vatandaşa karşı duruşu hakkında neler ifade ettiğini anlatacağım.
İmam Ali (a.s) tabii ki her alanda olduğu gibi devlet yönetimi anlayışını da Hz. Peygamber'den (a.s) almıştır. Çünkü O, O'nun vekilidir, varisidir.
Bu noktada bugün Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli'ni ve Sosyal Devlet projelerini inceleyenler rahatlıkla anlar ki, bu model ve projeler Hz. Peygamber ve imam Ali'nin söylem ve uygulamalarının bugünkü ifadelerle anlatılmış şeklidir.
Devlet baba gibidir
Hz. Ali'ye (a.s) göre devlet halka karşı baba konumunda olmalıdır. Hz. Ali, Malik b. Eşter'e "Ana-baba çocuklarının durumunu nasıl araştırıyorsa sen de, halkın durumunu öyle araştır" demektedir…
"Toplumun her kesimine sevgi beslemek ve onlara sevgi ve şefkat duyguları ile yaklaşmak gerekir."
"Halkın sıkıntılarını azaltmak için hiçbir fedakârlık idareciye ağır ve bıktırıcı gelmemelidir."
"Yönettiğin topraklarda geliri olmayan miskinler, dilenmeyen yoksullar, kronik hastalar, elsiz ayaksız durumda olan çaresizler vardır ki, Allah onların yoksulluk paylarını tahsis etmiştir."
"Divan görevlilerinin hakaretine uğrayan veya eşraftan zarar görüp, derdini sana anlatamayan biçareleri bulmak, hallerini sorup, anlamak için iyi niyetli, Allah'tan korkan, güvenilir, sadık kişileri bulup, görevlendirmelisin."
"Tayin ettiğin memur, asker ve polis tarafından fakir ve güçsüzlere uygulanan zulüm ve baskının önüne geçmelisin."
Adalet
"… Eşin, dostun, ahbap ve arkadaşlarının istek ve arzuları halkın huzurunu kaçırırsa, Allah'ın rızasına aykırı davranmaktan uzak durmalısın. Eğer aksini yaparsan zulmetmiş olursun."
Taraflar tam dinlenmeden karar vermemeli
Olayları çarpıtmamalı
Hatasında ısrar etmemeli
Hakka teslim olmaktan çekinmemeli
Mahkeme sırasında bir tarafı tutmamalı
Haklıya hakkını vermeli
Aşırı isteklerden uzak durmalı
Kavgalı tarafların talepleri konusunda bıkkınlık göstermemeli
Şüpheli konuları derinlemesine inceleyerek tekrara karar vermeli
Övgü ve dalkavuklara kulak asmamalı
Taraflara karşı sesini yükseltmemeli."
Adalet örneği
"Hz. Ali (a.s) halifeliği döneminde kendisi hakkında yapılan bir şikâyet üzerine Şüreyh'in başkanlık ettiği mahkemeye çıkmıştı. Ve Hz. Hasan'ı şahit olarak getirmişti.
Şüreyh, evladın babası lehine şahitlik edemeyeceğini söyleyerek Hz. Hasan'ı (a.s) şahitliğini reddetti. Hz. Ali, hâkimin kararını beğendi…"
"Ben (Hz. Ali) Hz. Peygamberin (sav); "Bir ümmetin zayıfı, kuvvetlisi ile eşit tutularak hakkını alamayınca, o ümmet hiçbir zaman kuvvetlenemez ve mukaddes olamaz" diye buyurduğunu birçok yerde duydum."
Eşitlik ve insan hakları
Hz. Ali halifeliğe gelince Allah Resulünün yaptığı gibi Beytülmalden herkese eşit miktarda hisse verilmesi uygulamasını hayata geçirdi…
Biri Arap, diğeri İranlı olan iki kadına yiyecek ve dirhemleri eşit olarak pay etmişti. Arap olan kadın; Vallahi, ben Arap'ım. Bu ise Acem" dedi. Bunun üzerine Hz. Ali, ona; "Vallahi! Ben bu malda İsmailoğulları lehine İshakoğulları aleyhine fazla bir hak görmüyorum" diye cevap verdi.
Hürriyet ve düşünce özgürlüğü
Hz. Ali, ibn-i Mülcem hakkında; "Beni öldürecek olan budur" dedi. Onu niye durdurmadığını soranlara ise "O, henüz beni öldürmemiştir" cevabını verdi.
Hz. Ali'ye göre fiiliyata dökülmeyen eylemler cezalandırılamaz…
İngiliz Mr. Carleyl, Kitab'ul Ebtal'da şöyle diyor;
"Ali, kendi adaleti ile öldürüldü. Yani eğer adaletli davranmayıp da cinayetten önce kısas uygulasaydı, öldürülmezdi. Nitekim sultanlar en küçük suizanda çocukları, eşleri, kardeşleri ve akrabaları bile olsa hemen onları öldürmektedirler. Ama Ali şeriattan ve dinden dışarı bir adım bile atmayan tek insandı. Katilini kesin olarak bildiği halde ondan henüz zahirde bir şey görmediği için sevgisini esirgemiyordu…"
Hz. Ali, Haricilerin kendisiyle savaşacaklarını bilmesine rağmen onlar harekete geçmeden hiçbir eylemde bulunmamıştır." (Prof. Dr. Haydar Baş, İmam Ali, s.783-793) (yarın devam edelim)…
- Hüseyin Baş’tan, Ebu Zer duruşu / 18.03.2024
- Ne yereli! Genel seçim bu genel! / 17.03.2024
- Erdoğan ‘bırakıyorum’… ‘Valla bırakmayız’ / 16.03.2024
- Ehli Beyt’e imanımız, Hz Muhammed’e imandır / 15.03.2024
- CHP’nin kimlik arayışı İsmet İnönü ile başladı / 14.03.2024
- Erdoğan’ın dilinde bu sefer ‘kul hakkı’ var / 13.03.2024
- İnsan kıymetini bildiği şeye sahiplenir / 11.03.2024
- Ramazan’da ahir zaman siyasetçilerine ve hocalarına dikkat / 10.03.2024
- Erdoğan’ın korku ve açlıkla terbiye siyaseti / 09.03.2024