Ali b. Mehziyar: İmam Cevad'ın (a.s.) parlak ashabından biriydi. Fazilet ve takva bakımından döneminin en meşhur âlimlerindendi. Onun bazı çalışmalarına işaret etmek istiyoruz.

Müslüman olması: Ali b. Mehziyar Hıristiyan'dı. Yüce Allah ona İslam'a inanmayı nasip etti. Müslüman oldu ve İslam'ında üstün bir ihlâs derecesine ulaştı. (Hayatu'l-İmam Muhammed el-Cevad (a.s.), s. 156)

İbâdeti: İbâdet ve takva bakımından Ali b. Mehziyar gibisi görülmemişti. O kadar çok ibâdet ederdi ki, güneş doğunca Allah için secdeye kapanır, kendisi için yaptığı duanın aynısını bin kardeşi için de yapmadıkça başını kaldırmazdı. Çok secde etmesinden dolayı alnı deve dizi gibi nasır tutmuştu. 

Rivâyette güvenilirliği (sika oluşu): Eserlerinde onun hayatını yazanlar, rivâyette güvenilir olduğu üzerinde ittifak etmişlerdir.

Necaşî onun hakkında şu değerlendirmede bulunmuştur: "Rivâyette sikaydı, bu konuda hiçbir eleştiri almamıştır." 

Telifleri: Büyük bir yekûn tutan kitaplar telif etmiştir. Bu da onun ilminin ve maarifinin genişliğine delâlet etmektedir. Bu kitapların bazıları şunlardır:

1- Kitabu'l-Vudu'/Abdest Kitabı
2- Kitabu's-Salât/Namaz Kitabı
3- Kitabu'z-Zekât/Zekât Kitabı
4- Kitabu's-Savm/Oruç Kitabı
5- Kitabul1-Hac/Hac Kitabı
6- Kitabu't-Talak/Boşanma Kitabı
7- Kitabu'l-Hudud/Hadler Kitabı
8- Kitabu'd-Diyat/Diyetler Kitabı
9- Kitabu't-Tefsir/Tefsir Kitabı
10- Kitabu'l-Fazâil/Faziletler Kitabı
11- Kitabu'l-Itkı ve't-Tedbir/Köle Azad Etme ve Öldükten Sonra Kölenin Azad Edilmesini Şart Koşma Kitabı
12- Kitabu'l-Mekâsib/Alışverişler Kitabı
13- Kitabu'l-Mesâlib/Kusurlar Kitabı
14- Kitabu'd-Dua/Dua Kitabı
15- Kitabu't-Tecemmül ve'l-Mürüvveti/Süslenme ve Mürüvvet Kitabı
16- Kitabu'l-Mezar/Ziyaretler Kitabı
17- Kitabu'r-Reddi Ale'l-Gulat/Gulata/Aşırılık Yapanlara Karşı Reddiye Kitabı
18- Kitabu'l-Vesaya/Vasiyetler Kitabı
19- Kitabu'l-Mevâris/Miraslar Kitabı
20- Kitabu'l-Humus/Humus Kitabı
21- Kitabu'ş-Şahâdât/Tanıklıklar Kitabı
22- Kitabu Fezâili'l-Mü'minin ve Berrihim/Mü'minlerin Faziletleri ve İyilikleri Kitabı
23- Kitabu'l-Melâhim/Savaşlar, Olaylar Kitabı
24- Kitabu't-Takiyye/Takiyye Kitabı
25- Kitabu's-Saydi ve'z-Zebâih/Avlanma ve Kesimler Kitabı
26- Kitabu'z-Zuhd/Zühd Kitabı
27- Kitabu'l-Eşribe/İçecekler Kitabı
28- Kitabu'l-Eyman ve'n-Nuzur vel-Keffarat/Yeminler, Adaklar ve Kefaretler Kitabı
29- Kitabu'l-Huruf/Harfler Kitabı
30- Kitabu'l-Kâim/Kâim'in-Mehdî'nin Kitabı
31- Kitabu'l-Bişarât/Müjdeler Kitabı
32- Kitabu'l-Enbiyâ/Peygamberler Kitabı
33- Kitabu'n-Nevâdir/Nadirler Kitabı
34- Rasâilu Ali b. Esbat/Ali b. Esbat'ın Risâle ve Mektupları Kitabı." (Ricâl-i Keşşî, s. 253)

Yukarıda zikredilen kitaplar furu-u fıkıh, akide, tefsir ve ahlâk arasında çeşitlilik göstermekle birlikte çoğunluğu İslam fıkhı ile ilgilidir. Bu da müellifin büyük İslam fakihlerindren biri olduğunun delilidir.

İmam Cevad'ın (a.s.) ona gönderdiği mektuplar: İmam Cevad (a.s.), Ali b. Mehziyar'a birkaç kere mektup göndermiştir. Bu da İmam'a (a.s.) ne derece bağlı olduğunu gösterdiği gibi, onun İmam'ın yanındaki yerinin ve konumunun yüksekliğini de gözler önüne sermektedir:

"Mektubun bana ulaştı. Söylediklerini anladım. Beni sevince boğdun. Allah da seni sevindirsin. Bütün kullarına yeten ve onlara yönelen tehlikeleri savan Allah'tan seni her hilecinin tuzağından korumasını ve bu hususta sana yetmesini umuyorum inşaallah." 

Bu mektup, Ali b. Mehziyar'ın İmam'ın (a.s.) öngördüğü bir hizmeti yerine getirdiğini, böylece mübarek kalbini sevinçle doldurduğunu, bu yüzden İmam'ın (a.s.) onun için Allah'tan ecir ve sevap dilediğini göstermektedir.

"Kum halkının durumu ile ilgili olarak zikrettiklerini anladım. Allah onları kurtarsın ve sıkıntılarını gidersin. Bu hususta anlattıklarından dolayı beni sevindirdin. Allah da seni Cennet'le sevindirsin, senden râzı olduğum için Allah da senden râzı olsun. Allah'tan af ve şefkat diliyorum ve diyorum ki: Bize Allah yeter, O ne güzel vekildir!" 

Bu mektuptan, İbn Mehziyar'ın Kum halkını içinde bulundukları bir sıkıntıdan kurtardığı, bunun da İmam'ın (a.s.) büyük bir sevinç duymasına sebep olduğu ve yüce Firdevs'e kavuşması için ona dua ettiği anlaşılıyor.

"Artık evine git. Allah seni dünya ve ahirette en güzel menzile kavuştursun."

Bu mektuptan anlaşılacağı üzere İmam (a.s.), yapmasını emrettiği bir hizmeti gördükten sonra ona evine gitmesini emrediyor.

"Allah'tan, seni önünden, arkandan ve her türlü hâlinde korumasını diliyorum. Sevin, çünkü ben Allah'ın seni tehlikelere karşı savunacağını umuyorum.

Allah'tan, pazar günü gelmekle ilgili verdiğin kararın hususunda seni hayra ulaştırmasını diliyorum. İnşaallah gelişini pazartesi gününe ertele.

Allah, yolculuğunda sana eşlik etsin, senden sonra ailene vekil olsun, senin adına emanetini edâ etsin ve O'nun kudretiyle selâmette olasın." 

İbn Mehziyar İmam Cevad'a (a.s.) mektuplar yazmış, kendisine daha geniş mâlî destekte bulunmasını ve elindeki İmam'a ait olan malı helâl etmesini istemiş, İmam da ona şu cevabı vermiştir:

"Allah sana ve kendileri için genişlik istediğin eşine ve aile fertlerine genişlik versin. Ey Ali! Senin için benim yanımda genişlikten fazlası vardır. Allah'tan, sana genişlik ve âfiyet ile yaklaşmasını diliyorum. Sana âfiyet bahşetmesini, seni âfiyetle örtmesini temenni ediyorum. Şüphesiz O duaları işitendir." 

İmam (a.s.) ona istediği malı vermiş ve onun için içten duada bulunmuştur.

Ali b. Mehziyar İmam'a (a.s.) bir mektup yazmış ve kendisi için dua etmesini istemiştir.

İmam (a.s.) ona şu cevabı vermiştir: "Senin için dua etmemi istemene gelince; sen, Yüce Allah'ın seni benim yanımda hangi konuma getirdiğini henüz bilmiyorsun.

Kimi zaman seni adın ve soyunla birlikte andığım oluyor. Bunun yanında sana büyük bir inâyet gösteriyor ve seni seviyorum. Senin bulunduğun durumu da biliyorum.

Allah sana bahşettiği rızkın en faziletlisini senin için devamlı kılsın ve senden râzı olsun. Seni en faziletli niyetine ulaştırsın. Rahmetiyle seni en yüce Firdevs Cennetine ulaştırsın. Kuşkusuz O duaları işitendir. Allah seni korusun, veli edinsin. Rahmetiyle kötülüğü senden uzaklaştırsın. Bu mektubu kendi ellerimle yazdım." 

"Ey Ali! Allah sana mükâfatların en güzelini versin. Seni Cennet'ine yerleştirsin. Dünya ve âhirette rezil olmaktan korusun. Seni bizimle birlikte haşretsin.

Ey Ali! Ben nasihat, ibâdet, hizmet, vakar ve görevleri yerine getirme hususunda seni denedim, sınadım. Eğer 'Senin gibisini görmedim' desem, gerçeği söylemiş olmayı umuyorum.

Allah konak olarak Firdevs Cennetiyle seni mükâfatlandırsın. Senin makamın da, sıcak-soğuk, gece-gündüz demeden yaptığın hizmet de bana gizli değildir. Yüce Allah'tan mahlûkatı Kıyamet Günü topladığında rahmetiyle seni gıpta edilecek şekilde sevmesini diliyorum. Kuşkusuz O, duaları işitendir." 

İmam Muhammed Cevad'ın (a.s.) Ali b. Mehziyar'a gönderdiği mektuplar, onun İmam yanındaki yüksek menziline ve büyük konumuna dâir parlak bir tablo sunmaktadır. Bunun yanında takvada bir benzerinin olmadığını ortaya koymaktadır. (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Muhammed Taki eserinden)