‘İnsanın kıymeti bilgisiyle ölçülür’
“Hz. Ali şöyle buyuruyor: ‘İnsanlar bedenleri itibarıyla birbirlerine eşittir. Babaları Âdem, anaları ise Havva'dır. Asılları çamur ve sudan ibarettir. İlim erbabı, hidayet arayanlara hidayet vesilesi olur. Her insanın kıymeti bilgisiyle ölçülür”
11.09.2019 00:00:00
İmam Gazali Hazretleri, İhya'sında ilmin fazileti hakkında şöyle buyuruyor:
"Hz. Ali bir manzumesinde şöyle demektedir: 'İnsanlar bedenleri itibarıyla birbirlerine eşittir. Babaları Âdem, anaları ise Havva'dır. Eğer soylarında-soplarında bir iftihar vesilesi arıyorlarsa, bilsinler ki asılları çamur ve sudan ibarettir. İlim erbabı, hidayet arayanlara hidayet vesilesi olur. Her insanın kıymeti bilgisiyle ölçülür. Cahiller ise, ilim erbabının en amansız düşmanlarıdır. İlmi elde etmeye çalış ve ilmin nerelerde kullanılacağını mutlaka bil! Bütün insanlar ölürler, ancak ilim ehli olanlar yaşarlar.'
Ebu Esved ed-Düelî söyle demiştir: 'Dünyada ilimden daha üstün ve daha aziz hiçbir şey yoktur. Çünkü sultanlar halka hükmederlerken, âlimler de sultanlara hükmederler.'
İbn Abbas (r.a) şöyle demiştir: 'Hz. Süleyman'a ilim, mal ve saltanat arasında istediğini seçmek hakkı verildiğinde, o bu üç nimet arasından ilmi seçti. Onun için Allah Teâlâ kendisine malı da, saltanatı da verdi.'
İbn Mübârek'e kâmil insanların kim oldukları sorulduğu zaman, 'âlimler' diye cevap vermiş, gerçek sultanların kimler oldukları sorulduğunda, 'zâhidler' demiş ve en aşağılık insanların kimler oldukları sorulduğunda ise 'dünyaları için dinlerini satan kimseler' cevabını vermiştir.
Dikkat edilecek olursa İbn Mübârek, âlimler dışındakileri kâmil insan mertebesine koymamaktadır. Çünkü insanı hayvandan ayıran özellik sadece ilmidir. İnsan, kendisine şeref kazandıran vasfıyla ancak insan sayılabilir.
İnsanın şerefi, kuvvetinden gelmez. Öyle olsaydı develerin daha üstün olması lâzım gelirdi; zira develer insandan daha güçlüdürler. Cüssesinin büyüklüğünden de değildir; zira filler insanlardan daha cüsselidir. Şerefi cesur oluşundan da kaynaklanmaz; zira ormanlardaki yırtıcı hayvanlar insandan çok daha cesaretlidirler. Fazla yemek yemesinden de ileri gelmez. Öyle olsaydı öküzlerin daha şerefli olmaları gerekirdi; zira midesi çok büyük olan canlılardan biri de öküzdür. Fazla cinsî münasebette bulunmasından da değildir; zira küçücük kuş bile cinsî kudret hususunda insanoğlundan daha güçlüdür. Kısaca bunların hiçbiri insana şeref vermez. İnsana şeref veren şey sadece ilimdir…"
OKAN EGESEL