İslam'da cihad/savaş

İslam dini, hayatla ilgili hiçbir alanı boş bırakmamıştır. İslam, girdiği alanların sınırını, koymuş olduğu hükümlerle belirlemiştir. Tüm hükümler için de birtakım ilkeler belirlemiştir. İşte cihad da bunlardan birisidir.
Yüce dinimiz önce cihadın kaç tür olduğunu belirlemiş ve daha sonra da ilkelerini koymuştur.
İslam fakihleri cihadın üç tür olduğundan bahsetmişlerdir:
1? İptidai cihad (Savaşı ilk başlatan taraf olmak):
Fakihler bu tür cihadı şöyle açıklamışlardır: Karşı taraf gayrimüslim (özellikle de müşrik) olursa, aramızda düşmanlık olmasa bile İslam dini şirki ortadan kaldırmak için Müslümanların onlara saldırmasına izin vermektedir. Bu cihadda (Şia ekolü açısından) cihad emri verenin Masumlardan biri ya da onlar tarafından yetkili kılınmış biri olması gerekir. Açıkçası, şayet bu cihadın başında Masumlardan veya onların atadıkları yetkili birisi olmadığı takdirde, günümüzdeki bildik şer'i hâkimlerin böyle bir cihada teşebbüs etmesi Şia fıkhı açısından doğru değildir.
Bu tür cihada iştirak edenlerin aklı başında olan buluğ çağına ermiş, hür ve erkek insanlar olması lazım. Bu cihad kadınlara, kölelere ve buluğ çağına varmayanlara farz değildir.
2? Savunma cihadı:
Bu cihad, Müslümanların üzerinde yaşadıkları ve vatan edindikleri bir toprağın, gayrimüslimler tarafından saldırıya maruz kaldığı durumda yapılması gereken cihaddır.
Savunma cihadında, Masumlardan birinin ya da görevli olarak atadığı şahısların cihad iznine gerek duyulmaz. Ayrıca bu cihad, kadın, erkek, hür, köle, büyük, küçük, eli silah tutan bütün Müslümanlara farzdır.
Yine bu cihad, yalnızca toprakları, malları, canları ve namusları saldırıya uğrayan kişilere değil, bu saldırıdan haberi olan her Müslümana farzdır. Ancak, insan, saldırıya uğrayanların kendilerini savunmada yeterli olduklarını, yani düşmanın zayıf, onların ise güçlü olduklarını ve yardıma ihtiyaçları bulunmadığını bilirse o başka. Fakat cihadda kendisine ihtiyaç olunduğunu bilirse o zaman farzdır. İşgal edilen o topraklara yakın bölgelerde yaşayan Müslümanlara bu farz daha da şiddetlenmekte, yani tekitli/katlamalı farz olmaktadır. Filistin örneğinde olduğu gibi?
3? Özel cihad:
Bu cihad, genel cihaddan farklı bir cihaddır. Genel cihadda kendine has birtakım hükümler vardır fakat bunda yoktur. Örneğin o hükümlerden birisi şudur: Genel cihadda öldürülen herkes şehittir, gusül verilmez, üzerindeki elbise ve kanıyla birlikte defnedilir. Bu cihadda da ölen şehittir fakat bu cihadın tüm hükümleri cihad gibi değildir, ancak sevabı cihad gibidir. Bu sınıf cihaddakiler, gusül vermemek ve üzerindeki elbiseyle defnedilmek gibi konularda, şehit hükmünde değildirler. Örneğin, bir Müslüman Almanya gibi gayrimüslimlerin hâkimiyeti altında yaşıyordur. Rusya gibi gayrimüslim bir ülke Almanya'ya saldırırsa, o Müslüman da onların arasında bulunmasından dolayı ölüm tehlikesi altında olur ve haliyle canını korumak için kendisinin de savaşa katılması icap ederse, gayrimüslim tarafını korumak için değil, yalnızca kendi canını kurtarmak için savaşmaya mecbur kalır ve bu sırada ölürse, bu şahıs da şehit sevabını alır. Yani şehit hükmüne tâbi tutularak üzerindeki kan ve elbise ile defnedilmez. Ölüye gusül verilip kefenlenmesine rağmen şehit sevabı yazılır.
Şehit hükmünde olmayıp da şehit sevabını alma durumlarının olduğu birçok yerler vardır. Bunlar mücahid hükmünde değillerdir. Fakat mücahid sevabını almaktadırlar. Örneğin, bir Müslüman can, mal veya namusuna tecavüz etmek isteyen bir düşmanın saldırısına uğrarsa, bu saldırgan Müslüman bile olsa onunla çatıştığı durumda öldürüldüğünde şehit sevabını alır ve cihadı da cihad sevabı kazandırır. Fakat bu kişiye şehit hükmü tatbik edilmez. Yani gusül vermeden, kanlı elbiseleri ile defnedilmez.
Yukarıda değindiğimiz üç türlü cihad, Müslümanların kendi dışındakilerle yaptığı cihad türleridir. Bunların dışında bir de iç cihad türleri vardır.
1? Azgınlık çıkaranlar ile cihad:
Bu tür cihad, Müslümanların kendi aralarında ortaya çıkan cihaddır. Örneğin Müslümanlar arasında bir iç savaş çıkacak olursa ve bir grup diğer bir gruba zorbalık yapmak isterse, böyle bir durumda diğer Müslümanların birinci derecede vazifeleri onlar arasında barışı sağlamak, aracı olmak ve barışmaları için çaba harcamaktır. Fakat buna rağmen bir taraf azgınlık yapar, hiçbir şekilde barışa yanaşmaz ise, bu durumda da zulme uğrayan grubun lehine azgın gruba karşı savaşmak herkese farz olur. Bu hüküm açık bir şekilde Kuran'da belirtilmiştir: "Eğer inananlardan iki grup vuruşurlarsa onların arasını düzeltin, şayet biri ötekine saldırırsa Allah'ın buyruğuna dönünceye kadar saldıran tarafla vuruşun." (Hucurat: 9).
2? Zamanın adil İmamına başkaldıranlara karşı cihad:
Bu da Müslümanlar arasında ortaya çıkan bir iç savaştır. Şayet azgın ve bozguncu bir topluluk Müslümanların adil ve hak İmamına karşı isyan çıkarırsa, o takdirde bütün Müslümanların imamın lehine onların da aleyhine savaşması gerekir.
3? İyiliği emredip kötülükten sakındırmak için yapılan cihad:
Bu hususta fakihler arasında farklı görüşler bulunmasına rağmen bu konu bir takım fakihler tarafından cihad merhalelerinden birisi olarak kabul edilmiştir.